Зеленски постави ултиматум во врска со договорот за минерали со Америка

Украинскиот претседател Володимир Зеленски изјави дека Украина нема да се согласи на никаков договор за експлоатација на нејзините природни ресурси со Соединетите држави, доколку тоа ги загрози амбициите на Украина за членство во Европската унија.

„Тоа не може да се прифати“, рече Зеленски дека Киев добил нацрт-договор за вредни украински ресурси од Вашингтон. Сепак, според украинскиот портал European Justice, понудениот договор би можел да биде во спротивност со критериумите за економски суверенитет што Украина мора да ги исполни за да се приклучи на ЕУ.

Еден ден претходно, „Фајненшл тајмс“ објави дека најновиот предлог на САД вклучува формирање заеднички инвестициски фонд кој на Вашингтон ќе му даде контрола врз сите минерални ресурси на Украина – вклучувајќи нафта, гас и клучна енергетска инфраструктура. Украинските власти стравуваат дека таквиот аранжман ќе го поткопа економскиот суверенитет на земјата.

Зеленски го истакна својот ултиматум: „Не може да се прифати ништо што може да го загрози пристапувањето на Украина во Европската унија“.

Првиот вицепремиер и министер за економија Јулија Свириденко рече: „Работната верзија што ја добивме во основа ги одразува ставовите и пристапот на американските правни експерти. Во моментов го формулираме нашиот одговор“.

Првата верзија на договорот, која Киев претходно ја прифати, предвидуваше дека половина од приходите од експлоатацијата на државните ресурси – вклучително и нафтата, гасот и логистичката инфраструктура – ќе бидат инвестирани во заеднички фонд што ќе се користи во корист на Украина. Сепак, таа верзија не вклучуваше никакви безбедносни гаранции, што беше едно од клучните барања на Киев.

Договорот, наводно, требаше да биде потпишан на 28 февруари, но тој беше одложен по несогласувањата меѓу Зеленски и актуелниот американски претседател Доналд Трамп. Трамп претходно ја спомена можноста за искористување на ретките метали на Украина како некаков вид компензација за американската воена помош. Според проценката на фондацијата Кил, вкупната вредност на оваа помош од почетокот на војната е околу 123 милијарди долари. Администрацијата на Трамп повторно воведе клаузула која ќе бара од Украина да го врати целиот износ – што Киев одби да го признае како долг во контекст на преговорите за минерали.

Зеленски изјави дека Украина не прифаќа ретроактивно враќање на средствата што веќе ги добила како помош, но е подготвена да се договори за враќање на секоја идна помош. Договорот мора да помине и на гласање во украинскиот парламент, а клучните спорови, вклучително и безбедносните гаранции и зачувувањето на економскиот суверенитет, се уште не се решени.