Водата во Крива Река е сериозно загадена, ОЈО Куманово отвори предмет  

Водата во реката Крива Река е сериозно загадена и спаѓа во најлошата категорија на загадени води, неупотреблива за било која намена, покажа анализата на Институтот за јавно здравје. – Концентрацијата на штетни супстанции ги надминува акутните нивоа на токсичност за водениот свет. Вода од оваа класификација (класа 5) не смее да се користи за ништо, па ни за наводнување, посочи градоначалникот на општина Крива Паланка, Сашко Митовски повикувајќи се на наодите во анализата на ИЈЗ. 

По реакциите во јавноста и по наводите градоначалникот Митовски дека е загадена водата во Крива Река, Основното јавно обвинителство Куманово информираше дека оформиле предмет за Крива река иако кај нив пријава сè уште не е пристигната од општината.

Во „Стратегијата за геолошки истражувања и одржливо искористување и експлоатација на минерални суровини на Република Северна Македонија 2025-2045“, развиена од Владата со помош на МАНУ, се посочуваат рудниците во Македонија, вклучително и рудникот Тораница кој е за експлоатација на металичните суровини, како потенцијална опасност за загадување на животната средина

Врз основа на анализата направена од Институтот за јавно здравје на барање на риболовното друштво „Мрена“ од Крива Паланка, водата во реката Крива Река е сериозно загадена и спаѓа во најлошата категорија на загадени води, неупотреблива за било која намена. Врз основа на стручното мислење површинската вода спаѓа во 5 класа согласно Уредбата за класификација на водите заради зголемената содржина на олово (36,65 микрограми на литар во однос на максимална вредност 10 микрограми на литар).

Оваа класа на вода по Уредбата, е многу загадена, хипертрофична вода, која во природна состојба не може да се употребува за ниедна намена.

– Водата е без пуферен капацитет и нејзината киселост е штетна за многу видови на риби. Концентрацијата на штетни супстанции ги надминува акутните нивоа на токсичност за водениот свет. Вода од оваа класификација (класа 5) не смее да се користи за ништо, па ни за наводнување – посочи градоначалникот на општина Крива Паланка, Сашко Митовски повикувајќи се на наодите во анализата на Институтот за јавно здравје.

Според Уредбата за класификација на водите, водата во Крива Река е загадена со манган (188,242 микрограми наспроти дозволено 50 микрограми), цинк (113,187 микрограми наспроти 100 микрограми од дозволените ) и кадмуим (2,158 микрограми наспроти 0,1 микрограми од дозволените ) на литар. Заради енормното загадување со горенаведените соединенија, загадувањето спаѓа во 3 категорија во која кадмиумот е најмногу зголемен.

– Од физичките показатели при анализата на водата на Крива Река матноста е во 170 единици од дозволени максимум 10 гранични вредности. Додека, пак, хемиските показатели на суспендираните материи (кои се присутни во водата кои што ја намалуваат пропустливоста на светлината во природната вода со што влијаат и врз животната средина и ги уништуваат водните организми, а се главен причинител за поморот на живиот свет) со со вредност дури 7.876 микрограми на литар од максимално дозволени 30 микрограми на литар или за повеќе од 120 пати од дозволеното – објасни Митовски.

Сите овие суспендирани материи кои што се од органско и неорганско потекло многу тешко се раствараат во водата, а се практично показател и за присуството на тешките метали во водата на Крива Река.

– Согласно овие резултати и резултатите од анализата направена по барање на општина Крива Паланка од страна на акредитирана лабораторија водата во Крива Река е неупотреблива и сериозно загадена. Двете истражувања патем, кои се независни и направени од акредитирани лабаратории, односно од една акредитирана лабораторија и државниот Институт за јавно здравје. Оттука нејасно е како од „Булмак 2016“ тврдат дека загадувањето не е од истекувањето и хаваријата на цевката во рудникот „Тораница“ – прашува Митовски.

Имено, согласно А еколошката лиценца која ја поседува „Булмак 2016“ и рудникот Тораница во нивниот процес се користи токму кадмиум, цинк, олово, цијанид и останати соединенија кои се наоѓаат во Крива Река по хаваријата и тоа се гледа во две независни анализи на водите.

– Апелираме до надлежните институции да реагираат соодветно, итно и без задршка, како и до Јавното обвинителство да отвори постапка согласно кривичната пријава која ја поднесовме минатата недела – истакна Митовски.

Завчера на прес-конференција менаџментот на компанијата „Булмак 2016“ кој стопанисува со рудникот Тораница негираше дека техничкиот проблем што настанал во рудникот Тораница не предизвикал загадување на Крива река.

По реакциите во јавноста и по наводите градоначалникот Митовски дека е загадена водата во Крива Река, Основното јавно обвинителство Куманово информираше дека оформиле предмет за Крива река иако кај нив пријава сè уште не е пристигната од општината.

– Досега кривична пријава од општината Крива Паланка не е пристигната, меѓутоа обвинителството веќе постапува. Оформен е предмет и ОЈО ги повика на контрола инспекторите за животна средина, коишто презеле дејствија. Тие доставија извештај од своето постапување до обвинителството. ОЈО продолжува да се преземаат и други дејствија, издадени се наредби и вештачења – информираа за МИА, од ОЈО Куманово.

МАНУ креира рударска Македонија на смртта

Во „Стратегијата за геолошки истражувања и одржливо искористување и експлоатација на минерални суровини на Република Северна Македонија 2025-2045“, развиена од Владата со помош на МАНУ, се посочуваат рудниците во Македонија, вклучително и рудникот Тораница кој е за експлоатација на металичните суровини, како потенцијална опасност за загадување на животната средина.

– Досегашните истражувања укажуваат на влијанието на рудниците врз животната средина преку загадување на околните почви и воздухот со прашина која се емитира од постројките за преработка на рудата, како и од емисија од самите инсталации за одложување на рудничка/флотациска јаловина. Исто така, забележливо е и загадувањето на речните текови во кои се испуштаат отпадните води (Злетовска Река, Каменичка Река и Крива Река). Ова најдобро се гледа од споредбата на вредностите на содржините на потенцијално токсичните елементи (ПТЕ) присутни во рудата и продуктите од нејзиното процесирање (Pb, Zn, како и As, Cd, Cu, In, Mn, Sb, Sn и Tl)) во примероци почва и мовови како биомонитори на загадувањето на воздухот. Од овие резултати е видливо дека во регионите на рударска активност и на процесирање на рудата, застапеноста на потенцијано токсичните елеменети е значително повисока отколку во другите региони на земјата. Во поблиските области на флотационите јаловишта содржината на некои од овие елементи е повисока од целната вредност според Холандските стандарди а во некои случаи повисоки се и од интервентните вредности. Ова е јасно видливо од прикажаната просторна дистрибуција на оловото во почвите и мововите од регионот на сливовите на реките Брегалница и Крива Река – се наведува во документот изработен од МАНУ.

Оттаму посочуваат дека голема хаварија во рудникот „Тораница“, при што се излеа голема количина на јаловина во Крива Река, се случила и во 2011 година.

– Истекувањето на јаловината предизвика загадување со тешки метали на водата во Крива Река, загадување на подземните води и бунарите кои користеле за пиење. Во периодот после настанатата хаварија, биле преземени мерки за санација на настаната штета, како чистење на коритото на Крива Река сѐ до селото Узим – се посочува во стратегијата на МАНУ.

И покрај фактите дека работењето на рудниците неповолно влијае на животната средина и се ризик по здравјето на луѓето, од МАНУ предлагаат во наредните 5 до 10 години државата да инвестира 500 милиони евра, а за потенцијално отворање на рудниците „Иловица-Штука“ и Плавица, дека ќе бидат потребни уште 770 милиони евра дополнителни средства.

– Македонија во моментот не е силно развиена рударска земја и нејзината визија за развој треба да се однесува на тоа да го зајакне овој сектор од стопанството и да ги користи своите природни ресурси, односно природни минерални богатства на ефикасен начин, а во хармонија со еколошките, културните и природните вредности со што ќе се овозможи и создавање на работни места – се наведува во Старатегијата.

Многу еколошки здруженија во изминатиов период јавно се произнесуваа дека се против отворање на рудници во Македонија. Најгласно беа од граѓанските активисти од „Здрава котлина“ кои одржуваа и протести загрижени за јавниот интерес, здравјето и животната средина во Струмичкиот регион доколку се реализира проектот за рудник Иловица-Штука. Жителите на овој регион и граѓанските активисти со години се борат против отворање на овој опасен рудник над земјоделската оаза и го подигнаа гласот против овие патолошки случувања во македонското општество.

– Во наредниот 20 годишен период МАНУ предлага низа мерки за претворање на Македонија во рударска земја преку фонд од 7 милиони евра за финансирање на рударската агенда на академиците. Со други зборови, си бараат паричка и проекти академиците на МАНУ за во следните 10 години. Некој може да рече дека ова е класична трговија со влијание, ама нема да е далеку од вистината. Во сите јавно достапни документи јасно се исцртуваат контурите на гладот на рударските компании кои секаде би отвориле рудник без разлика на последиците што неминовно ќе ја затрујат. Исто така, има и многу моменти на застрашувачка пародија што ќе ги објавуваме во следниот период за да ви стане јасно како размислуваат академците на МАНУ кога е во прашање загадувањето од рудниците – велат активистите од „Здрава котлина“.

Од „Здрава котлина“ нагласуваат дека МАНУ креира рударска Македонија на смртта и јавно ги прашуваат академиците што мислат за убивањето на Крива Река од цијанид и тешки метали од рудникот Тораница и како тоа мислење за убиството на Крива Река е базирано во предложената Стратегија за рударство 2025-2045?

– Господа академици со високи титули повелете напијте се литар “најздрава” вода од Крива Река појачана од “зелениот“ рудник Тораница, оти нели пишувате ако се отвараат рудници нема да има труење и саде пари никнуваат во џебовите – велат од „Здрава котлина“.

Силен мониторинг на увозот и извозот на енергетски и минерални ресурси

Министерството за енергетика, рударство и минерални суровини и Царинската управа потпишаа меморандум за соработка, со кој се зајакнува координацијата и размената на податоци за постапките на извоз и увоз на минерални суровини, нафтени деривати, биомаса и други енергенси. Оваа соработка ќе овозможи подобра контрола и ефикасно следење на транспортот на овие ресурси, во согласност со важечките закони и регулативи.

Овој документ предвидува редовна размена на податоци на секои три месеци, како и комуникација по потреба со цел навремено информирање за извозно-увозните постапки и можни неправилности.

Со новиот механизам за следење и размена на податоци, се очекува да се зајакнат контролите врз концесионерите и субјектите кои вршат енергетска дејност, како и да се спречи можноста за нелегални активности во оваа област. Дополнително, ќе се воспостави постојан систем на известување меѓу двете институции, со цел да се обезбеди почитување на законските процедури и прописи.

Од Царинската управа потенцираат дека размената на информации и зајакнатата соработка е клучна во борбата за целосно сузбивање на криминалот, поголема заштита на општеството и повисока наплата на приходи во Буџетот. На овој начин вршиме сеопфатен пристап со цел спречување на секој обид за криминал при увоз и извоз на енергетски и минерални ресурси.

(С.Бл.)