– Градбата со арки, објект со мултуфункционална намена што вклучува библиотека и церемонијална сала, е изградена во 2 век од н.е. и заслужува особено внимание поради својата единственост во поглед на архитектурата и на внатрешната декорација. Се состои од голема сала и од две апсидални простории чии подови и ѕидови се украсени со разнобоен мермер, штуко и фрескодекорација, а во нишите стоеле повеќе од десетина мермерни и позлатени скулптури – вели Силвана Блажевска, директор на НУ „Стоби“
Археолошки истражувања и конзерваторски зафати на архитектонските остатоци на градбата со арки и конзерваторски зафати на западната половина на гледалиштето на театарот се двата проекти што во април ќе почнат да се реализираат на најголемиот локалитет во државата, Стоби. Годинава, со средства од буџетот на Министерството за култура и туризам, ќе се реализираат вкупно пет проекти од областа на заштитата на културното наследство и еден од музејската дејност. Како што вели Силвана Блажевска, директорката на НУ „Стоби“, целта е фокусот на помалку проекти, кои ќе имаат видлив ефект, истовремено имајќи ги предвид големината на објектите и планираните заштитни зафати.
– Конзервацијата на јужниот бедем и на дел од резиденцијалниот и комерцијален кварт од 6 век се планирани за наесен. Во рамките на музејската дејност е одобрен проект за конзервација на керамика и стакло од збирките на НУ „Стоби“, кој се работи во текот на целата година. Оваа година се планирани и седум меѓународни проекти, од кои пет се во соработка со нашите долгогодишни партнери, Фондацијата „Балканско наследство“ од Бугарија – вели Блажевска.
За првпат се организира и меѓународната школа за конзервација на архитектонското наследство, која ја води д-р Дејвид Карингтон од Англија и која, според Блажевска, ќе се реализира во последните две недели од мај.
– Во јуни продолжуваме со школата за археологија, а за јули се планирани двете меѓународни работилници, едната за конзервација на керамика, а другата за фотограметрија и дигитална документација. Овие школи и работилници се од голема помош за одржливиот развој на локалитетот, бидејќи придонесуваат во одржувањето, реализацијата на други проекти и, секако, за промоцијата на Стоби.
Наесен продолжува проектот за конзервација на Теодосијанската палата, кој досега беше финансиран од Џ.М. Каплан фонд од САД и кој го работиме заедно со д-р Дејвид Карингтон и со неговиот интернационален тим конзерватори. Наесен ќе се одржи и меѓународна работилница, дел од проектот „DIGI Heritage Hubs“, која има цел да понуди нови дигитални решенија за презентација на културно наследство – ги истакнува активностите Блажевска.
Таа додава и дека се планирани неколку публикации финансирани од донации или од сопствени приходи. Меѓу нив се зборникот на трудови од меѓународната археолошка конференција која се одржа во 2018 г. и кој ќе излезе од печат наскоро, а се подготвува популарно издание за Стоби финансирано од Џ.М. Каплан фонд од САД. Монографијата за Театарот е, исто така, прикрај со подготовката, а се работи на монографии за светилките и за западната некропола.
– Освен археолошките истражувања во рамките на меѓународната школа за археологија, кои почнувајќи од 2014 се одвиваат на просторот меѓу Теодосијанската палата и т.н. затвор, единствените истражувања оваа година ги планираме на Градбата со арки. Објектот со мултуфункционална намена, кој вклучува библиотека и церемонијална сала, е изграден во 2 век од н.е. и заслужува особено внимание поради својата единственост во поглед на архитектурата и на внатрешната декорација. Се состои од голема сала и две апсидални простории чии подови и ѕидови се украсени со разнобоен мермер, штуко и фрескодекорација, а во нишите стоеле повеќе од десетина мермерни и позлатени скулптури, некои од нив во натприродна големина. Неговото истражување, конзервацијата и презентацијата се од исклучително значење за проучувањето на римската архитектура, за урбаниот развој на градот во римскиот империјален период, но и за туристичката презентација на локалитетот – вели Блажевска. Таа додава и дека интензивно се работи на изработка на тродимензионална реконструкција на објектот, која се подготвува во соработка со колеги од Грција.
Инаку, иако во зимскиот период има помалку посетители во Стоби, како што потенцира Блажевска, пред две-три недели започнале организирани посети од поголеми групи туристи.
– Се надеваме на добра сезона годинава и на поголем број туристи од забележаните 20.000 минатата година. Како што најави министерот за култура и туризам, г. Зоран Љутков, при посетата на Општината Градско, промотивната кампања за регионот треба да биде организирана и синхронизирана со повеќе понуди, кои ќе ги вклучат културниот, алтернативниот и винскиот туризам – вели Блажевска. (Д.Т.)
Во исчекување на музејот на Стоби, во тек е „Дигитална витрина“
– Музеј во рамките на Стоби е наш сон уште од формирањето на националната установа, во кој се планирани поголем изложбен простор, канцеларии, депоа и лаборатории, согласно со стандардите за музејско работење. Локалитетот има доволно интересни градби и мозаици за презентација, кои привлекуваат посетители, но се чувствува недостигот на простор во кој би се изложиле откриените предмети, кои дополнително ја оживуваат приказната за градот во римскиот и во доцноантичкиот период. Иако станува збор за голема инвестиција, која зависи од многу фактори и за која се потребни соодветна инфраструктура, плански документи и сериозни финансиски средства, се надеваме дека ќе се отворат можности за реализација на оваа идеја – вели Блажевска.
Таа додава дека, во меѓувреме, на разни начини се претставува движното културно наследство на Стоби пред јавноста.
– Започнавме со поинтензивна промотивна активност на социјалните мрежи, на кои, меѓу другото, секоја недела во серијата „Дигитална витрина“ ги запознаваме посетителите со некој интересен предмет откриен во Стоби. Уште од 2015 е изготвен проект за санација и адаптација на Старата железничка станица во Центар за посетителите, кој делумно е реализиран минатата година, со средства од програмата Интерег за погранична соработка со Грција. Неопходно е климатизирање на објектот и уредување на околината за да може да го пуштиме во функција. За почеток планираме постер-изложба и претставување на богатото културно наследство на Стоби преку дигитални алатки – додава Блажевска.
