Трамп не се шегува со Гренланд, ЕУ подготвува план: „Ситуацијата е сериозна“

Иако на почетокот звучеше како шега, Европската унија станува свесна дека новиот американски претседател Доналд Трамп не се шегува со Гренланд.

Откако првично предизвика неверување, смелиот план на американскиот претседател Доналд Трамп да ја добие контролата над Гренланд, можеби дури и со сила, предизвика избезумени разговори меѓу европските лидери кои сакаат да го запрат, пишува Politico.

Данската премиерка Мете Фредериксен вчера побрза меѓу Берлин, Брисел и Париз за да ја зајакне поддршката наспроти сè поагресивните потези на Трамп кон територијата. Трамп и Фредериксен отворено се судрија во, како што објавија медиумите, жесток разговор од 45 минути пред две недели, кога на данската лидерка и стана јасно дека Трамп е навистина сериозен.

Трамп рече дека е прашање на витална национална безбедност за САД да добијат контрола врз територијата на Арктикот, која е дел од Кралството Данска, една од основачите на НАТО. Иако Данска е членка на ЕУ, Гренландците не се автоматски граѓани на Европската унија. Имено, Гренланд одлучи да ја напушти Европската економска заедница (претходник на ЕУ) во 1985 година, а денес е автономна територија под дански суверенитет.

Фредериксен рече дека нејзините разговори со францускиот претседател Емануел Макрон во Париз и со германскиот канцелар Олаф Шолц вчера во Берлин поминале „неверојатно добро“. За Европа е „апсолутно клучно“ да се „држи заедно“ околу Гренланд, рече таа.

„Не патувам и не држам говори. Немам потреба“, рече Фредериксен, додавајќи: „Но, јас ги штитам интересите на Данска и тоа го правам многу цврсто“. Територијата и суверенитетот на државите мора да се почитуваат. Тоа е апсолутно клучен камен-темелник на меѓународниот светски поредок што го изградивме од Втората светска војна“, додаде таа.

Со ова се согласи и германскиот канцелар, како и другите високи европски претставници.

„Неповредливоста на границите е основен принцип на меѓународното право“, рече Шолц. Русија го прекрши овој принцип со својата инвазија на Украина, а со тоа  го прекрши мировниот поредок во Европа. Овој принцип мора да важи за сите“, рече Шолц.

Шолц предупреди дека „границите не смеат да се поместуваат насилно“, додавајќи остро дека изјавата се однесува на „сите засегнати“.

Покрај средбите со лидерите на Франција и Германија, Фредериксен разговараше со генералниот секретар на НАТО Марк Руте во Брисел, а минатата недела телефонски разговараше и со британскиот премиер Кир Стармер.

Дипломатите потврдија дека ќе одвојат време за да разговараат за европските односи со Трамп, кои најверојатно ја вклучуваат т.н. криза во Гренланд, на неформалниот состанок на лидерите на ЕУ во Брисел на 3-ти февруари. На средбата се очекува да присуствува и британскиот премиер Кир Стармер, бидејќи Лондон и Брисел сакаат поблиска соработка на полето на одбраната и безбедноста.

Враќањето на Трамп во Белата куќа пред нешто повеќе од една недела веќе ја тестираше решителноста на американските сојузници од другата страна на Атлантикот. Стратегијата во Европа и Велика Британија досега беше да се игнорира вревата и да се фокусира на она што всушност го прави Трамп. Избегнувањето на јавна војна на зборови, онаму каде што е можно, генерално се смета за најдобар пристап во главните градови од Лондон до Копенхаген.

„Постоеше јасен консензус дека минатиот пат дојдовме во ситуација кога одговаравме на секој твит“, рече еден дипломат, кој сакаше да остане анонимен, додавајќи: „Не можеме да поминеме четири години одговарајќи на секој твит“.

Но, кога станува збор за Гренланд, кој има огромни резерви на минерали и стратешка локација на Арктикот, се чини дека времето за европскиот пристап заснован на принципот „чекај и види“ истекува.

„Ситуацијата е навистина сериозна и сите мислат дека досегашната европска реакција не беше многу веродостојна“, изјави друг европски дипломат. „Веќе не сме во состојба на шок и негирање, сега влегуваме во нова брзина.