Администрацијата на американскиот претседател Доналд Трамп бара нови услови за американските компании да пристапат до клучните минерали и енергетски ресурси во Украина, дополнително зголемувајќи ги своите економски барања од Киев додека се обидува да преговара за мировен договор со Русија, пишува ФТ.
Според двајца украински функционери, Вашингтон сака Киев да се согласи со прецизни услови за тоа кој ќе има сопственост и контрола врз заедничкиот инвестициски фонд. Покрај тоа, САД би можеле да бараат сопственост и на други важни економски ресурси, вклучувајќи ги и нуклеарните централи на Украина.
Овој потег повторно ќе го отвори сè уште непотпишаниот договор за експлоатација на украинските минерали, кој беше договорен неколку дена пред Трамп и украинскиот претседател Володимир Зеленски да започнат јавна војна на зборови во Белата куќа.
Говорејќи во Белата куќа, Трамп рече дека САД планираат да потпишат договори за ретки метали и минерали низ целиот свет, но дека Украина е посебен приоритет. „Многу сме блиску до потпишување договор за ретки метали со Украина“, рече тој, но не откри повеќе детали.
Украинските власти изразија загриженост за притисокот да се согласат со неповолни услови, особено откако Вашингтон привремено ја прекина испораката на оружје и размената на разузнавачки информации со Киев на почетокот на март.
Според информациите објавени од американскиот државен секретар Марко Рубио и советникот за национална безбедност Мајк Волц, Трамп и Зеленски разговарале телефонски оваа недела и „разговарале за снабдувањето со електрична енергија во Украина и нуклеарните централи“.
„Претседателот Трамп рече дека Соединетите држави можат да помогнат во управувањето со тие постројки, благодарение на нивното искуство во енергетскиот и комуналниот сектор“, се вели во резимето на разговорот. Исто така, се додава дека американската сопственост на овие системи би претставувала „најдобра заштита“ за енергетската инфраструктура на Украина.
Во средата, за време на онлајн брифингот со новинарите, Зеленски изјави дека со Трамп разговарал само за една нуклеарна централа, онаа во Запорожје, која е најголема во Европа. Таа електрана се наоѓа на 650 километри југоисточно од Киев, на реката Днепар и е под контрола на руската војска од март 2022 година. Нејзините шест реактори моментално се во состојба на т.н ладно исклучување.
Администрацијата на Трамп смета дека американските економски инвестиции во Украина се доволна безбедносна гаранција што треба да ја спречи Русија да изврши нов напад по евентуалниот прекин на огнот.
Уште во февруари, Украина и САД постигнаа пробен договор за заеднички развој на минералните ресурси на Украина, вклучувајќи нафта и гас. Договорот, кој беше датиран на 25 февруари и првпат беше објавен од Фајненшл Тајмс, беше полесна верзија на оригиналната понуда од американската страна.
Претходната проценка за потенцијален приход од 500 милијарди долари од експлоатација на минерали беше отстранета од договорот, а постојните рударски проекти кои веќе го пополнуваат украинскиот државен буџет беа исклучени.
Додадена е реченица дека САД „ги поддржуваат украинските напори да ги добијат безбедносните гаранции неопходни за траен мир“. Зеленски побара експлицитна американска гаранција за безбедноста на Украина во замена за споделување на приходите од нејзините богати природни ресурси.
Сепак, договорот што Украина го сметаше за задоволителен сè уште не е потпишан. Двете страни сè уште преговараат за поширок пакет кој вклучува економски и безбедносни прашања. „Подготвени сме да потпишеме“, изјави висок украински функционер близок до Зеленски. „Би било чудно да се игнорира“, додаваат тие.
Двајца високи украински функционери кои учествуваат во преговорите со Американците изјавија дека администрацијата на Трамп сè уште не претставила нови официјални услови.
„Но, јасно ми е дека работат на поголема работа“, рече еден од нив, кој сакаше да остане анонимен поради чувствителноста на темата.
Портпаролот на Советот за национална безбедност на САД рече дека „економското партнерство поврзано со клучните минерали, енергијата и економскиот раст останува тема на разговор“, но дека фокусот сега е префрлен на „поширок прекин на огнот и пат кон траен мир“.
Украинците сакаа да го спроведат бавно и прво да го средат договорот за минерали пред да разговараат за пошироките аспекти на американската инвестиција.
Тие разговори предизвикаа голема загриженост во Украина. „Од кога предавањето стратешки сектор на странска држава значи безбедност? напиша украинската опозициска пратеничка Ина Совсун на платформата X. „Тоа повеќе звучи како преземање отколку како заштита“, предупреди таа.
