ШТО ВЕЛАТ АНКЕТИТЕ? Во Германија денеска се одржуваат предвремени избори – четврти во поновата историја

Во Германија, денеска, 23 февруари, се одржуваат предвремени парламентарни избори, организирани по распадот на трипартиската коалиција на канцеларот Олаф Шолц, а според анкетите на јавното мислење, конзервативците имаат најголема поддршка.

Ова е дури четврти пат во поновата историја по Втората светска војна, Германија да одржува вонредни парламентарни избори, а повеќе од 59 милиони жители на Германија ќе изберат 630 пратеници кои ќе имаат четиригодишен мандат и задача да изберат нов канцелар и влада.

На изборите учествуваат 29 партии, но само 10 ќе имаат кандидати во сите 16 германски сојузни покраини. Најзастапена партија е Христијанско-демократската унија (ЦДУ), која учествува во 15 држави, освен во Баварија, каде што е претставена од нејзината сестринска партија, Христијанско-социјалната унија (ЦСУ). Најголем број партии учествуваат во Берлин и покраината Северна Рајна Вестфалија – по 18 листи, додека во Баварија има 17, а многу партии учествуваат само во една покраина.
Избирачките места ќе бидат отворени од 8 до 18 часот, а резултатите од излезните анкети спроведени на избирачките места ќе бидат објавени веднаш по затворањето на гласачките места, додека првите официјални проекции на резултатите се очекуваат во текот на изборната ноќ.

Гласачите во Германија имаат два гласа на едно гласачко ливче. Левата половина ги содржи имињата на поединечните кандидати специфични за секоја изборна единица, додека десната половина ги содржи имињата на партиите кои се натпреваруваат во покраината на избирачот. За влез во Бундестагот, важно е партиите да освојат повеќе од пет проценти од гласовите од десната половина од гласачките ливчиња и со тоа да го надминат задолжителниот праг. Системот е комплициран со одлучување за конкретни кандидати кои влегуваат во парламентот, бидејќи се земаат предвид и гласовите добиени од поединечни кандидати. Овие гласови можеа до претходните избори да донесат директен мандат на поединечен кандидат, дури и ако неговата партија не го мине цензусот.

Многу Германци веќе го дадоа својот глас, бидејќи е можно да се регистрираат за гласање по пошта, дури и ако се дома на денот на изборите. Гласањето во плик е и единствената опција за Германците кои не се во Германија – гласањето во амбасадите и конзулатите не е можно. Опозициската Христијанско-демократска унија на Германија (ЦДУ) и нејзината баварска сестринска партија Христијанско-социјалната унија (ЦСУ) водат во анкетите на национално ниво повеќе од две години и, според последните анкети, имаат 30 отсто поддршка од гласачите. Екстремно десничарската Алтернатива за Германија (AfD) на Алис Вајдел и Тина Крупала е на второ место со 20 отсто поддршка, а по нив се Социјалдемократите (СПД) на Олаф Шолц со 15 отсто, паѓајќи на третото место од првото место што го освоија на изборите во 2021 година. Зелените имаат поддршка од 13 отсто од гласачите, Левицата има пет отсто, а и Слободните демократи (ФДП) и левичарската алијанса Сара Вагенкнехт (БСВ) имаат четири отсто, па неизвесно е дали ќе го поминат прагот од пет отсто за влез во парламентот. Околу 68 отсто од испитаниците стравуваат од економски пад во земјата, наспроти 48 отсто во претходните истражувања.

Сите предизборни анкети даваат убедлива предност на коалицијата ЦДУ и ЦСУ, а според некои прогнози конзервативците би можеле да освојат и до третина од гласовите и на тој начин да добијат иницијатива во владините преговори и канцеларската функција за Фридрих Мерц. Мерц е експлицитен дека не сака идна коалиција со десницата, која повторно ја остава АфД во опозиција. ЦДУ најверојатно ќе бара партнери во Социјалдемократите или Зелените. СПД и ЦДУ/ЦСУ владееја заедно четири пати од Втората светска војна, од кои три под водство на поранешната конзервативна канцеларка Ангела Меркел. Повикот за предвремени парламентарни избори во Германија дојде откако се појавија несогласувања околу економијата и буџетот во таканаречената „семафор“ коалиција, која беше на власт од 2021 година и ја сочинуваа социјалдемократите, либералите и зелените. Ова кулминираше во ноември и декември минатата година и доведе до тоа германскиот канцелар Олаф Шолц да го разреши министерот за финансии и лидер на либералите Кристијан Линднер, што автоматски доведе до колапс на владејачката коалиција.

Бундестагот дури по втор пат го поднесе барањето за распишување предвремени избори, кога германскиот претседател Франк-Валтер Штајнмаер го распушти парламентот. Првите прелиминарни резултати ќе бидат познати набрзо по затворањето на гласачките места.