Безбедноста на авиосообраќајот во Босна и Херцеговина е сериозно загрозена, а четирите постоечки аеродроми во таа земја наскоро би можеле да бидат затворени поради долгот на властите на Република Српска, кој одбиваат да го платат, очекувајќи дека БиХ како држава ќе го направи тоа наместо нив.
Во понеделникот синдикатот на контролори на летање во Босна и Херцеговина излезе со драматично соопштение, предупредувајќи дека на повидок е вистинска драма која може да има реперкусии не само за Босна и Херцеговина, туку и за безбедноста на меѓународниот воздушен сообраќај, односно авионите кои оперираат во коридори над територијата на Босна и Херцеговина.
Безбедноста на воздушниот сообраќај во БиХ е сериозно загрозена“, се вели во соопштението.
Ова е реакција на неуспешните напори за изнаоѓање начин да се отплатат околу 110 милиони конвертибилни марки (околу 56 милиони евра) долг настанат поради фактот што владата на РС го загуби арбитражниот спор што го иницираше словенечката компанија „Виадукт“ со барање компензација за де факто раскинатиот договор за доделување на концесија за изградба на централата „Видролец“ и „Бо“ Херцеговина.
Одговорноста за овој долг е директно на актуелниот лидер на босанските Срби, Милорад Додик, кој еднострано го дерогираше договорот за концесија кога беше премиер на РС. „Виадукт“ го склучи овој договор уште во 2004 година со претходната ентитетска влада предводена од Партијата за демократски напредок (ПДП).
Додик новата концесија и ја додели на „Електропривреда РС“ која беше под контрола на неговата партија, а словенечката компанија побара отштета кога стана јасно дека нејзиниот договор повеќе нема никаква вредност. Но, ниту Додик, ниту неговата наследничка Жељка Цвијановиќ не сакаа да се договорат за спогодба, односно исплата на околу три милиони евра.
„Виадукт“ прво ја тужеше владата на РС пред локалните судови и владата ги загуби сите овие спорови, но повторно одби да ги почитува судските одлуки, па на крајот целиот случај заврши пред Арбитражниот трибунал во Вашингтон. Бидејќи РС не е предмет на меѓународното право, како обвинета се појави БиХ.
И тој спор заврши со пресуда во корист на „Виадукт“ кој имаше право на отштета од околу 25 милиони евра, надомест од пет милиони евра за судски трошоци и уште околу 30 милиони евра за затезна камата. Покрај сето ова, секој нов ден доцнење во плаќањето на долгот повлекува дополнителна затезна камата од девет илјади евра.
Владата на РС на чело со Цвијановиќ се обврза да ги исплати овие средства во 2017 година, но никогаш не го стори тоа, па „Вијадукт“ посегна да побара одземање на имотот и средствата што ги поседува БиХ како држава. Така, сега постои можност за конфискација на објектите на Централната банка на Босна и Херцеговина, што е одлука на судот во Мостар, додека судот во Брисел му наложи на ЕУРОКОНТРОЛ да ги прекине плаќањата на Босна и Херцеговина врз основа на такси за користење на воздушниот простор, односно прелети на авиони.
Оваа мерка директно влијае на Агенцијата за услуги за воздушна навигација (BHANSA), која се финансира од овие приходи и ги вклучува услугите за контрола на летање.
Синдикатот на контролорите на летање предупреди дека одбивањето на финансирање значи колапс на системот кој мора да функционира беспрекорно 24 часа на ден. Кога ќе престане протокот на средства од ЕУРОКОНТРОЛ, Загреб и Белград можат да ја преземат контролата на воздушниот сообраќај над БиХ, но аеродромите во БиХ ќе мора да бидат затворени.
И така, додека политичарите се караат околу плаќањето на долгот на Република Српска, граѓаните би можеле да останат без аеродром, без летови, а Босна и Херцеговина ќе претрпи огромна штета и ситуација која е без преседан. Игнорирањето на овој проблем може да има катастрофални последици не само за BHANSA, туку и за безбедноста на воздушниот сообраќај во целиот регион.
