КОЛУМНА д-р Ристо Цицонков: Замена на мазутот и нафтата за греење на разни згради 

Пролетта дојде, времето полека се стоплува и грејната сезона е веќе прикрај. Како последица на тоа, загаденоста на воздухот во градовите се намалува, речиси ја снемува, па јавните медиуми не ја ни споменуваат повеќе. Не се зборува веќе ниту за некои активности во врска со намалувањето на загаденоста на воздухот. Како и во минатите години, темата ќе мирува во летниот период, а кога ќе почне новата грејна сезона, повторно ќе се наметнат дискусиите што требаше да се направи, а не се направи претходно.

Последните информации и дискусии во јавноста околу оваа работа беа соопштенијата на Владата дека ќе го решава проблемот со аерозагадувањето на воздухот во градовите со изградба на когенеративни гасни централи за што се потребни четири-пет години, веројатно и повеќе време. Јас јавно дискутирав дека тоа е едно од решенијата и дека треба да му се пријде покомплексно на проблемот.

Пред извесно време, невладината организација „Шанса за Центар“ објави информација дека во цела Македонија има близу 700 јавни објекти што користат мазут и нафта за загревање на просториите. Именувани и лоцирани на мапа се јавни (државни) објекти со различна намена, и тоа: болници, училишта, градинки, судови, државни агенции, јавни претпријатија, касарни, затвори и други установи.

На ова треба да се додаде и фактот дека во државава има голем број згради на фирми со разни дејности: за трговија, продажба, производство, канцеларии, хотели, угостителски објекти и други. Во сите тие работни простории престојуват луѓе за кои е потребно да има соодветни работни и комфорни услови, како што е греење на тие простории. Освен делумно во Скопје, во цела Македонија нема градски топлификикациски системи, па фирмите најчесто користат мазут и нафта. Би било корисно да се направи евиденција и на овие објекти, бидејќи емисиите од согорувањето на мазутот и на нафтата се честички што се штетни за здравјето на граѓаните (зголемена концентрација на ПМ-10, ПМ-2,5 честички и др.). Овие денови се споделуваат сомненија дека во увезениот мазут има и отпадни (отровни) масла.

Целта на денешниов напис ми е да ја истакнам примената на топлинските пумпи и во горниве спомнати случаи (во зградите на фирмите). Последниве години, бум во примената на централното греење направија топлинските пумпи воздух-вода. Тие одземаат топлина од надворешниот воздух (иако е студен) и со внатрешна термотрансформација создаваат топлина (топла вода) на повисока температура, со која се врши греење.

Постојат топлински пумпи воздух-вода со мали, средни и со големи топлински капацитети, фабрички агрегатирани и тестирани и приспособени за лесно инсталирање.

(Авторот е редовен професор на Машинскиот факултет – Скопје)

Топлинска пумпа воздух-вода, фабрички агрегатирана.

Наместо котел на мазут или на нафта (или гас), се инсталира оваа топлинска пумпа, која има приклучоци за влез и излез на топла вода која, слично како и кај конвенционалните системи, преку цевководната мрежа се носи до грејните тела. Оваа топлинска пумпа е фабрички агрегатирана и тестирана, составена од еден дел во метално куќиште.

Бидејќи одзема топлина од надворешниот воздух, оваа машина треба да биде ставена надвор покрај зградата (пожелно е на дискретно место) или на покривот. Нема потреба од котларници, резервоари за гориво, оџаци за димни гасови, филтри за нив и др.

Во летниот период, топлинската пумпа може да работи како ладилна машина, што значи може да служи и за централно ладење на просториите, но грејните тела треба да бидат од типот на вентилаторските конвектори (не радијатори). Тоа значи дека не треба да се ставаат дополнителни клима-уреди на фасадата, со што се нарушува изгледот на зградата, и не треба плус пари за опрема за ладење.

Дополнителна придобивка е и можноста за добивање санитарна топла вода наместо електричен бојлер, при што се троши четири-пет пати помалку електрична енергија во однос на класичниот бојлер.

Топлинските пумпи од познати брендови имаат одлична дигитална контрола, со што се овозможува програмирано вклучување/исклучување, програмирано сетирање на температурата, соодветна заштита и аларм, интернет-пристап итн. На тој начин се обезбедуваат комфорни услови и заштеда на енергија.

Освен субвенционирањето на инвертер клима-уреди во симболичен број, државата и некои општини не преземаат друга иницијатива за поголема примена на топлинските пумпи. Како и многу пати досега, апелирам до државата да преземе поактивни мерки за промоција на топлинските пумпи. Познато е дека многу фирми имаат неколку милијарди евра како депозити во македонските банки, а би можеле да вложат само еден дел во нови системи за греење со топлински пумпи и истовремено многу да се подобри состојбата со загадениот воздух во градовите.

Д-р Ристо Цицонков, редовен професор на

Машинскиот факултет – Скопје

3.4.2023