КОЛКУ ЧИНИ ГРЕНЛАНД? Трамп ќе мора да плати висока цена

Интересот на новоизбраниот американски претседател Доналд Трамп за преземање на Гренланд, автономна територија на Данска, го покрена прашањето за вредноста на островот.

Според Дејвид Баркер, инвеститор во недвижнини и поранешен економист во Федералните резерви на Њујорк, потенцијалната цена на Гренланд може да се движи од 12,5 милијарди долари до дури 77 милијарди долари.

Оваа проценка, објавена од Њујорк Тајмс, се заснова на трошоците поврзани со Девствените Острови на САД и Алјаска, приспособени за инфлацијата и економскиот раст. Баркер, кој има искуство со вреднување на големи трансакции со недвижнини, ги искористи овие територии како репер за да дојде до оваа проценка.

Гренланд, кој поседува огромни природни ресурси и зазема стратешки важна позиција во Северниот Атлантик, долго време е предмет на интерес на САД. Со локација од витално значење за одбранбената инфраструктура на САД и богатство од неискористени ресурси, вклучувајќи минерали и фосилни горива, Гренланд е важна предност во глобалниот геополитички пејзаж.

Гренланд може да се пофали со резерви на минерали, нафта и природен гас, иако овие ресурси остануваат недоволно развиени поради бавниот напредок во развојот на инфраструктурата. Економијата на островот моментално зависи од риболовот, кој сочинува над 95 отсто од неговиот извоз, и годишните субвенции од Данска кои покриваат половина од јавниот буџет на Гренланд. Данска троши речиси 1 милијарда долари годишно на Гренланд, или приближно 17.500 долари по глава на жител.

Една неодамнешна студија покажа дека 25 од 34 минерали идентификувани од Европската комисија како „критични суровини“ се наоѓаат на Гренланд, вклучително и елементи од ретка земја неопходни за електрични возила и турбини на ветер, како и материјали како графит и литиум што се користат во батериите, пишува Live mint.

САД одржуваат постојано воено присуство на Гренланд преку воздухопловната база Питуфик, лоцирана на северозапад. Овој аранжман произлегува од договорот од 1951 година меѓу САД и Данска, кој им дава право на САД слободно да се движат и да основаат воени бази на Гренланд се додека се известени Данска и Гренланд.

Гренланд, поранешна данска колонија, стана формална територија на Данска во 1953 година и е предмет на данскиот устав. Сепак, островот доби значителна автономија во 2009 година, со право да прогласи независност преку референдум.

Во минатото, САД се обидоа да го купат Гренланд за време на Студената војна, нудејќи 100 милиони долари во злато во 1946 година, но Данска ја одби понудата. Предлогот на Трамп од 2019 година за купување на островите беше отфрлен и од Гренланд и од Данска.

Гренландскиот премиер Муте Егеде, кој се залагаше за независност, истакна дека Гренланд не е на продажба и дека за неговата иднина треба да одлучува народот.

Што ако Гренланд стане независен?

Ако Гренланд избере независност, може да влезе во „слободна асоцијација“ со Соединетите Држави, слично на аранжманите со Маршалските Острови, Микронезија и Палау. Ова би ги заменило данските субвенции со американска поддршка и заштита во замена за воени права.

Сепак, Гренланѓаните не се заинтересирани да бидат под контрола на нова странска сила и најверојатно ќе имаат приоритет да ја обезбедат сопствената благосостојба пред да се стремат кон независност, се вели во извештаите.

Данска категорично ја отфрли понудата на Трамп во 2019 година за купување на Гренланд, а премиерката Мете Фредериксен ја нарече „апсурдна“. Во врска со обновениот интерес на Трамп, Фредериксен повтори дека Данска ќе продолжи тесно да соработува со САД, но нагласи дека Гренланд треба да го има последниот збор во одредувањето на нејзината иднина.