Гренланд оди на клучни избори: Кои се главните актери и дали гласањето ќе има далекусежни последици

Гренланд денеска излегува на гласање, а ова би можело да биде најважното гласање во историјата на овој арктички остров. Со електорат од околу 40.000 – од вкупно 57.000 жители – маргините се мали.

Сепак, поради кампањата на американскиот претседател Доналд Трамп и зголемените повици на оваа територија за независност од поранешниот колонијален владетел на Данска, кој ја задржува контролата врз безбедноста и надворешната политика на автономната територија, исходот од изборите ќе има широки последици – од Копенхаген до Вашингтон и пошироко, пишува Гардијан.

Кои се клучните играчи?
Од 1979 година Гренланд има свој премиер кој може да управува на локално ниво, пишува Euronews. Собранието, кое се нарекува Инацисартут, има само 31 пратеник кои ќе бидат избрани од шест политички партии.

На гласачкото ливче има шест партии. Со 12 места во Инацисартут, парламентот на Гренланд, најголемата партија на билетот е Инуит Атакатигиит (ИА), која, под водство на премиерот Муте Егеде, ја предводеше владејачката коалиција.

Сиумут, предводен од Ерик Јенсен, е втора по големина партија со 10 пратенички места. Последните две години овие две партии беа во коалициска влада. Пред тоа, ИА беше во коалиција со партијата Налерак, која исто така е еден од клучните актери.

Партијата Сиумут од левиот центар вети дека ќе одржи гласање за независност по изборите, што би можело да привлече повеќе гласачи и евентуално да и овозможи да го избере следниот премиер.

Со четири пратенички места, Налерак е најголемата опозициска партија која оди на избори. Партијата е предводена од Пеле Броберг, поранешен владин министер, и добива на популарност поради нејзиното ветување дека ќе одржи предвремени избори за независност. Налерак е најотворената страна за соработка со САД.

Останатите играчи се Демократите со три места, Атасут со две места и релативно новата партија Куллек, која главно се фокусира на независноста.

Сите партии, освен Атасут, кој сака да ја прошири и зајакне заедничката територијална врска со Данска, ја поддржуваат независноста, но се разликуваат по брзината со која веруваат дека треба да се постигне независност.

Кои се главните теми?
Иако сите надворешни настани околу Трамп се во фокусот, најголемите изборни теми остануваат постојани домашни прашања: економија, социјална помош, вработување, здравство, образование, рибарство. Независноста и односот со Данска и САД се исто така вообичаени теми на изборите на Гренланд – но овојпат гласачите и политичарите се соочуваат со дополнителен притисок на глобалното внимание.

Иако рече дека „силно го поддржува правото на народот на Гренланд да одлучува за својата иднина“, Трамп повторно го повика Гренланд да им се придружи на САД во неговиот говор пред Конгресот, а потоа и во неговото неделно обраќање, ветувајќи дека ќе „инвестира милијарди долари“ и „ќе ве збогати“.

Позиционирање на Гренланд на глобалната сцена
Како што светскиот поредок се преориентира кон вториот мандат на Трамп и Арктикот станува сè поважно бојно поле меѓу глобалните суперсили, географската положба на Гренланд и богатството од природни ресурси го прават сè позначаен. Тоа значи дека изборот на лидерите на Гренланд, како и нивниот последователен избор на сојузници, може да има далекусежни последици. Егеде ова го нарече „судбоносен избор“ за Гренланд.

Naalakkersuisut, Владата на Гренланд, долго време бараше партнерство во екстракција на минерали, но до неодамна не наиде на посакуваниот ентузијазам. Во меѓувреме, тензиите меѓу Гренланд и Данска, поради откривањето на бројни колонијални и постколонијални неправди, придонесуваат за зајакнување на движењето за независност и желбата да се забрза процесот на независност.

Расмус Линдер Нилсен, шеф на Насифик, Центарот за надворешна и безбедносна политика на Универзитетот на Гренланд, рече дека најверојатниот исход е Гренланд да се обиде да преговара за својот однос со Данска во рамките на Кралството. „Сега, со зголемени тензии, Гренланд има прилично добри карти во своите раце и може да даде аргумент дека треба да направат нешто поразлично од сегашната ситуација.