ЕКО СРЕДА, ШТО АКО…? Зелени фасади

„Мораме повторно да ги исечеме гранките“, ја слушнав сопругата како ми вели, кога го отвори прозорецот за да влезе свеж воздух внатре. „Во ред, ќе ги исечеме“ – реков и како добар сопруг отидов и со специјални ножички ги скратив гранките околу прозорецот. Гранките и лисјата од нашата зелена фасада израснаа предолги и време беше да ги ставиме во нашата корпа за органски отпад.

Овие зелени фасади што се појавија пред неколку години се благослов за сите нас. Нашиот град е топол и правлив во текот на летото, а исто така прилично студен во текот на зимата.

Всушност, тоа беше многу едноставна идеја: околу секоја куќа – особено на големите се поставија систем од метални жици и мали метални столбови, а потоа се засадија соодветни растенија што растеа или „ползеа“ по металната конструкција. Бидејќи тие создаваат мал воздушен тампон помеѓу растенијата и ѕидовите на зградите, ѕидовите секогаш се проветруваат. Освен тоа, овие зелени фасади имаат особено позитивно влијание како дополнителен заштитен слој и изолација: во лето ѕидовите се ладни, а во зима топлината останува зачувана во ѕидовите. Тоа ни овозможи да користиме помалку енергија за греење во зима и за ладење во лето, што е многу убаво, бидејќи јас лично не сум најголем љубител на климатизерите.

Во летата, зелените фасади ја намалуваат температурата во текот на ноќта. Кога го оставате прозорецот отворен, речиси и да не влегува прашина или друг мирис од улиците и собите убаво се проветруваат со свеж ладен воздух. Секако, моравме да се навикнеме и на птиците, кои направија гнездо многу блиску до нашиот прозорец и кои почнуваат да пеат во 5 часот наутро. Но, од друга страна, чувството е убаво бидејќи ме потсетува на летните одмори во старата куќа на баба и дедо на село.

Благодарение на зелените фасади се вратија многу птици, особено оние распеаните, и биодиверзитетот во нашиот град експлодираше. Луѓето се приспособија на ова ново чувство во нашите градови: мојот сосед, на пример, почна да произведува мед на својот балкон. Тоа беше честа тема на разговор со соседите, особено поради бучните забави што ги организира во неговиот дом. Но, ни вети дека ќе подели по една тегла домашен мед на секое семејство, па веќе никому не му пречеше гласната музика J.

Прошетката низ градот стана поинакво искуство. Се сеќавам на некои улици, кога минуваа автомобилите, беше толку гласно што не можеше да го слушнеш ни сопствениот глас. Но, поради карактеристиките на дисперзија на звукот на тие нерамни површини на лисја и гранки, бучавата во градот драматично се намали. Во летата на нашата улица се чувствува постојано свежо движење на воздухот.

Можеби ова се должи и на фактот што пред 10 години стана задолжително на секоја улица да се засадува по едно големо дрво, на секои 10 метри. Ова исто така имаше огромно влијание. Во летата понекогаш имаме температура и повеќе од 40 степени Целзиусови, но зелените фасади ја намалуваат и „држат“ ладна сенка што е погодно за сите граѓани, особено за повозрасните и децата. Овие фасади значат спасители на животот во градот. Во помалите улици, овие дрвја создадоа дури и зелен покрив, создавајќи пријатни и освежувачки сенки. Се разбира, квалитетот на воздухот беше подобрен во исто време и пред две години немав веќе потреба од клима-уред во станот, па го отстранив.

Но, се разбира, не беше секогаш можно да се засадат огромни дрвја, па затоа ја повикавме помошта од нашите млади инженери. Пред неколку години група студенти од Градежниот и Шумарскиот факултет, заедно со некои поголеми компании почнаа да развиваат македонска технологија за зелени фасади и дизајнерски дрвја. Концептот на дизајнерски дрвја беше многу нов во тоа време – всушност тоа беше македонски изум! Така, овие студенти развија технологија каде што можат да создадат зеленило на места каде што има премалку простор за големи дрвја. Тие работеа со иновативни материјали за создавање на структурата по која ќе растат зелените фасади – материјали кои целосно се разложуваат по 10 години. Во исто време самите растенија, како бршлен или слични ползавци, ќе бидат доволно пораснати и силни за да можат да се држат самостојно и да останат во иста форма како првичните структури. Статично ремек-дело, бидејќи овие паметни инженери можеа да ја предвидат и пресметаат јачината на растенијата за да ги натераат сами да стојат во сосема чудни положби и форми откако ќе исчезне подлогата. Оваа генијална технологија ни овозможи да ги имаме најлудите зелени градби во нашиот град. Одговорните луѓе во нашата градска власт многу брзо сфатија каков потенцијал постои и усвоија некогашна напуштена индустриска област да им биде дадена на младите студенти од Градежниот и Архитектонскиот факултет, како и на оние од Шумарскиот и Факултетот за уметности. Она што тие го создадоа таму се зелени структури и фигури надвор од фантазијата. Туристи од целиот свет го посетуваат нашиот град за да ги видат овие многу уметнички и извонредни зелени и живи градби.

Да, понекогаш чувствувам дека живееме во џунгла, но искрено – особено кога ги гледам фотографиите од времето кога бев дете и гледам како изгледал мојот град без сите тие фасади и дизајн-дрвја, среќен сум што тие деновите се минато. Тогаш се чувствував како да живеам во гол, бучен но правлив куп од бетон. Особено на главниот плоштад со сите негови бели плочки кои изгледаат чудесно – без дрвја – без сенки на +40 степени?!! Тоа сигурно биле архитекти од Финска кои го процениле влијанието на сонцето на ова место…

Многу сум среќен што нашите талентирани инженери и уметници најдоа начин да ги поврзат уметноста, науката и ботаниката за да создадат нешто што значително ги промени нашите животи на подобро. Во вакви моменти многу сум среќен што сум роден во таква прекрасна земја и што моите деца растат овде во таков уникатен, здрав и жив град. Благодарение на тогашните креативни и напредни политичари кои се откажаа од политиката ориентирана кон малите размислувања и избраа да ја искористат својата интелигенција за да создадат визија не само за себе, не само за луѓето за кои беа одговорни, туку и за цела земја. Кога гледаме наназад денес, не беше тешко да се направат вистинските избори, но децении пред нив, никој не го правеше тоа. Благодарение на политичарите-визионери нашиот град има иднина, а ние дом.