Поглед од планината кон селото. На камењата тропкаат коњските нозе, а некои селанки гледаат оддалеку. Ова е земја надвор од поголемите градови. Ова е земја надвор од големите европски агломерации. Има една мала продавница затскриена зад постерите налепени на излогот. Многу од старите камени куќи се празни. Неверојатно, но има интернет и прием за мобилен телефон од антената поставена на ридот погоре.
Тропот на коњите исчезна. Поминува пријателски расположен овчар. Разговараме. Ќе си заминат ли сите луѓе од селата тука? Дали единствениот избор е да се качиме во автомобил и да се упатиме кон следниот поголем град или можеби друга земја?
Би било штета. Но, како да се живее од плодовите на оваа земја, далеку од кој било друг потрошувач освен локалните жители? Кому да го продадат сирењето што го добиваат од млекото од нивните овци? Како да се спречи оваа област да премине во планинска пустина? Што можат планините да направат за луѓето под нив?
Старите луѓе знаат приказни. И други земји имаат слични искуства. Една од нив беше уништена, окупирана, срушена од две војни, останаа само со нивните планини и недоволно храна за својот народ. Но, тие најдоа излез, решија да ја искористат својата природа како алатка и убедени дека сè што е потребно за да стане економски жив планински регион е волја и работа.
Младите сурфаат на интернет, поврзани се со светот, разговараат со своите братучеди на другиот крај на планетата, играат интернет игри, слушаат музика што доаѓа од секаде. Некои го прават тоа за егзистенција. Но, дали треба да седиме во мал станбен блок на висококатница или можеме истото да го правиме и во село?
Што би било кога би можеле да комбинираме некои од овие елементи? Како што направија луѓето во планините кои ги реновираа селските куќи, ги бојадисаа ѕидовите, зготвија обилен појадок и поканија туристи од други земји. Или со барање можности за работа од далечина и со посета на големиот град еднаш неделно или слично? Дали тоа би било можност да уживаме во убавината на земјата, во предностите на чистата средина далеку од бруталистичките ѕидови на соседните градежни блокови во градовите?
Што би било кога малата продавница би станала селски центар? Најтешкото прашање за секоја онлајн продавница е како да испорача до пооддалечените села? Има решение: можеби еден камион дневно може да ја однесе целата потребна стока во селото. Нарачувате сè што сакате онлајн од продавниците од целиот свет, и потоа го преземате од локалниот маркет. Може и да седите таму и во видеокабина – со помош на помалку дигиталниот дел од населението кој можеби не знае како да го активира NFC читачот за да одобри трансакција со осигурување. На состаноците со колегите на друго место, може да се решат многу работи, од трансакции со акции до медицински консултации. Некому му треба готовина? Производ? Проверка дали пакувањето со препишаните лекови оди кај вистинската личност? Локалниот службеник може да го направи тоа со помош на некоја технологија, без да биде фармацевт, очен лекар, шалтер во банка или продавач на фрижидери. Тој може да ја биде асистент во промена на регистрацијата на автомобилот за сите оние што живеат во рурална средина или да помогне во обновувањето на пасошот. Услугата е оддалечена само неколку бајти, а од помош се и телефонските оператери за услуги, како и вештачката интелигенција…
Тони и тони јаглерод диоксид може да се спречат со пешачење до селското место, наместо возење со часови до следниот град.
Ако вработениот во локалната продавница е љубезен човек ќе ве понуди и со кафе, што може да го комбинирате со свеж леб од локалната фурна. Така, луѓето би имале социјална точка, а не само продавница.
Што е со луѓето кои можат да работат од дома или од нивниот локален заеднички работен простор? Бидејќи седењето сам некогаш не е забавно. Можеби локалната продавница ќе стане уште поголема, ќе биде работен простор каде што луѓето ќе се среќаваат со други, ќе разговараат со шолја чај, ќе разменуваат барем за најновото ажурирање софтвер или како се справуваат со некоја нова банкарска услуга? Потоа се преселуваат во потивок дел и продолжуваат да ги повикуваат клиентите за нови решенија за греење или да вршат сметководство за челични цевки. Печатачот, кафематот и салата за состаноци се заеднички.
Како здравствените услуги да стануваат полокализирани? Добро е да постои еден национален центар за сложени срцеви заболувања. Но, за да го проверите вашиот крвен притисок, да земете примероци од урина или да ги вратите податоците за дијабетесот, медицинската сестра во локалната заедница може да направи многу. Ако е на само 15 минути пешачење, може да провери неколку пациенти, а лекарот поминува еднаш неделно за посложените случаи. За нив може да се резервира една соба во центарот на заедницата, а видеокабината е таму за итни работи на кои им е потребен лекарот веднаш.
Како да можете лесно да најдете кое било место во оваа земја: чешма, планинска ливада, канцеларија во голема зграда или балкон во предградие? Како може да најдете амбулантна медицинска сестра, дрон или доставувач без интернет конекција доколку е потребно? Помага при итни случаи во овие региони, но и при други непогоди кога нема патна сигнализација.
Национален систем за адреси е решението: корисен е за поштенската услуга или за пешачење, а на туристите може да им ги покаже фармите кои нудат преспивање и појадок, како и добрите места за риболов. Може да се користи од националните сервери за резервации и настани, кои овозможуваат изнајмување соби, учество на настани, откривање музеи – и оваа услуга би била неутрална и нема да зема 1/3 од парите како што прават комерцијалните компании. Секој мал бизнис би бил поддржан од регионалниот туристички советник кој доаѓа во куќата, им помага на семејствата да ги постават своите веб-страници, со добри фотографии од околината, собите и храната, да ги научи на некои основни фрази на странски јазици и што друго е потребно за да биде добар домаќин. Потребни се само неколку стотици евра од туризмот месечно за да се подобри животот во руралните средини. Селски да, но економски активен. Добра и пријателска земја за локалното население и нивните гости.
Колумна на Јоханес Хајдекер, поранешен економски советник за неколку македонски премиери
(Оваа статија беше инспирирана на http://w3w.co/најважније.млаз.вијуга , користејќи го меѓународниот систем за адреси W3W. Овој систем е основа на поштенските и другите услуги во земји како Нигерија или Монголија на кои им недостасуваа сообраќајни знаци. Заедничка услужна точка за многу административни функции, плус мала продавница е вклучена во Чешките точки на чешките поштенски служби. Медицински сестри и мобилни економски советници постојат во неколку земји.)
