Досиејата на ЏФК открија дека ЦИА сакала да го претвори човекот на Тито во нивен агент

Неодамна објавените декласифицирани документи од архивите за атентатот на претседателот Џон Ф. Кенеди откриваат дека ЦИА се обидела да го регрутира југословенскиот патувачки продавач Франко Печар и да го врати во Југославија како свој агент.

Документите, чие објавување го наредил Доналд Трамп, содржеле и кореспонденција на ЦИА и ФБИ за Франк Печар, Словенец кој бил во Њујорк во 1962 година како продажен претставник на компанијата Intertrade.

Американските разузнавачи дознале дека му било наредено да се врати во Југославија, иако тој инсистирал да остане во Америка.

Информаторот на ЦИА Џозеф Мерола го известил ФБИ дека од неговите контакти во Њујорк дознал дека Печар треба да биде вратен во Југославија, но дека сака да остане во САД. Оваа информација беше објавена во меморандум на ЦИА од 29 март 1963 година, потпишан од тогашниот началник Џејмс Анџелтон.

Во истото писмо пишува: „Доколку горенаведените информации се точни, оваа агенција може да ја разгледа можноста да стапи во контакт со Печар за да го убеди да се врати во Југославија по наш налог“.

Во документот на ЦИА од 9 април 1963 година се наведува дека агенцијата „размислува да го контактира Печар за време на неговиот престој во Виена со цел да се обиде да го регрутира за да се врати во Југославија“.

Документите откриваат и спротивставени информации за тоа дали Печар бил поврзан со југословенската разузнавачка служба. Еден извор на ЦИА сугерираше дека „поединецот со исто презиме е член на Југословенската разузнавачка служба (ЈИС)“, додека друг изјавил дека „субјектот не е член на ЈИС“.

ФБИ во својот меморандум забележа дека нивните доушници од Њујорк во март 1963 година тврделе дека Печар „не бил вклучен во разузнавачки активности“ и препорачал да не се контактира директно со него.

Документите покажуваат дека Печар бил решен да остане во САД. Според известувачот на ЦИА, Џозеф Мерола, кој го угости во Мајами на почетокот на април 1963 година, Печар се сретнал со помошникот американски обвинител Вилијам Кени и „изразил силна желба да најде начин да остане во САД“. Документите наведуваат дека тој им „покажал на Мерола и Кени обемна документација“, веројатно како доказ за поддршка на неговото тврдење. Не се знае за каква документација се работи.

Франк Печар беше истакнат словенечки инженер и бизнисмен кој остави значаен белег на словенечката и југословенската индустрија во средината на 20 век. Својата кариера ја изгради на водечки позиции во клучните индустриски компании.

Прво работел како шеф на словенечкиот Литострој, важен индустриски комплекс во Љубљана. Тој ја основал фабриката заедно со Франк Лесковшек-Лук и станал нејзин прв директор.

Оваа фабрика започна со работа на 1 септември 1947 година и беше еден од најголемите и најсовремените повоени индустриски капацитети во Југославија. Литостројот е изграден на земјоделско земјиште во областа на денешна Горња Шишка во Љубљана.

Подготвителните работи за изградба започнаа на 28 јули 1946 година. Интересно е што структурата за фабриката била изградена со употреба на принудна работа на политички затвореници од логори основани веднаш по Втората светска војна.

Името Литострој доаѓа од словенечкиот „livarna in tovarna mašino“, што значи „леарница и машинска фабрика“. Фабриката била тесно поврзана со Јосип Броз Тито, кој неколкупати ја посетувал, а во 1947 година била преименувана во Титови заводи Литострој Љубљана.

Подоцна ја презема улогата на директор на Томос, фабрика за мотоцикли во Копер која е основана во 1954 година. Инвестицискиот план за фабриката за мотоцикли го подготвил самиот Франк Печар, а Томос е создаден како резултат на потребата од отворање нови работни места во крајбрежниот регион по Втората светска војна.

Пред војната, индустријата беше концентрирана во Трст, Монфалконе и Горица, но по војната граничните проблеми меѓу Италија и Југославија го отсекоа населението од соседниот карстен регион од индустриските центри.

Иако официјално не го отворил Литострој, очигледно е дека Тито и Печар многу се зближиле затоа што Тито официјално ја отворил фабриката Томос на 14 јуни 1959 година.

Под водство на Печар, Томос доживеа значителен раст и успех на пазарот:

Во 1956 година, компанијата произведе 137 мотоцикли и 124 мопеди од моделот RL125. На крајот на 1950-тите, беше развиен популарниот модел Colibri, кој во 1959 година беше произведен во повеќе од 17.000 примероци.

Томос почна да ги извезува своите производи во Шведска, а подоцна и во други земји
во текот на 1960-тите, под водство на Печар, Томос вработил околу 2.500 работници и го проширил извозот во Холандија.

Во раните 1960-ти, Печар го напушти Томос за да преземе нова улога како трговски претставник на Југославија во САД. Работел во компанијата Intertrade, која, меѓу другото, била и официјален претставник на IBM за Југославија.