Четири клучни наоди за атентатот на Кенеди

Повеќе од 2.000 новообјавени документи поврзани со истрагата за атентатот на претседателот Џон Ф. Кенеди се издвојуваат не само по она што го содржат, туку и по она што е изоставено

Како што очекуваа многу експерти, најновото соопштение на администрацијата на Доналд Трамп не одговара на сите преостанати прашања за еден од најважните моменти во американската историја – атентатот на Кенеди во Далас во 1963 година.

Сепак, најновата серија изданија вклучува документи кои сега се главно или целосно декласифицирани – оригиналните материјали се вклучени наместо затемнети зборови или празно место.

Истрагата на американската влада заклучи дека Ли Харви Освалд, двигател и поранешен американски маринец кој во еден момент пребегнал во тогашниот Советски Сојуз, дејствувал сам кога пукал во автомобилот на Кенеди од блиската зграда.

Сепак, случајот сè уште покренува прашања, со многу теории на заговор, повеќе од 60 години подоцна, а најновото објавување на документи веројатно нема да го промени тоа. Донесуваме клучни сознанија.

Неколку експерти ја поздравија најавата како чекор кон поголема транспарентност. Во минатото стотици илјади документи беа достапни, но делумно декласифицирани. Други беа тајни, а властите тврдеа дека тоа е за национална безбедност.

Многу од новите документи се веќе објавени, но сега се достапни целосните верзии. Иако експертите се уште разгледуваат, не се појавија сензационални наслови.

Сепак, Џеферсон Морли, поранешен известувач на Вашингтон пост и уредник на блогот JFK Facts, ова го нарекува „највозбудливата вест за атентатот на ЏФК од 1990-тите“.

„Неколку многу важни документи станаа достапни за јавноста“, рече тој. Документите дополнително фрлаат светлина на силната надзорна улога на Централната разузнавачка агенција (ЦИА) над Освалд, која стана појасна само во последниве години.

„Тој беше предмет на длабок интерес на ЦИА“ долго пред атентатот, рече Морли.

Филип Шенон, автор на книгата за атентатот од 2013 година, изјави за Асошиетед прес дека претходно објавените документи го опишале патувањето на Освалд во Мексико во септември 1963 година, неколку месеци пред атентатот.

ЦИА го следеше Освалд во тоа време, рече тој, според АП. „Постојат причини да се верува дека тој отворено зборувал за убиството на Кенеди во Мексико и дека луѓето го слушнале како го кажува тоа.

Во претходен меморандум од април 1975 година, ЦИА го минимизираше она што го знаеше за патувањето на Освалд во Мексико, објави АП. ЦИА снимила три телефонски повици меѓу Освалд и чуварите на советската амбасада, но Освалд се идентификувал само во еден.

Неколку документи фрлаат светлина на вмешаноста на Кенеди со ЦИА пред неговата смрт, како и техниките за собирање разузнавачки информации – откривајќи увид во операциите во Студената војна. Ново декласифицираниот меморандум открива поцелосна верзија на белешката напишана од помошникот на Кенеди, Артур Шлезингер.

Тој беше критичен кон ЦИА и нејзината улога во обликувањето на надворешната политика, а белешката го покажува огромното присуство на агенцијата во американските амбасади, дури и во сојузничките земји како Франција, наведува Би-Би-Си.

Во него Шлезингер го предупредува Кенеди за влијанието на агенцијата врз американската надворешна политика. Иако не е директно поврзана со атентатот, меморандумот ги опишува проблематичните односи меѓу претседателот и разузнавачките агенции.

ЦИА традиционално е против објавување оперативни или буџетски информации, вели Дејвид Барет, професор на Универзитетот Виланова и експерт за ЦИА и претседателската моќ. „Многу е добро владата да ги објави овие документи, иако сè уште може да има некои ограничувања“, рече тој.

Еден документ детално ја прикажува употребата на флуороскопско скенирање, односно употребата на Х-зраци за прикажување на слики од внатрешноста на објектот. Техниката е развиена за откривање на скриени микрофони кои можеби се користеле за прислушување во канцелариите на ЦИА.

Во друг документ, ЦИА опишува систем за тајно обележување и идентификација на прислушувани јавни телефонски говорници, користејќи боја која е видлива само под ултравиолетова светлина.

Белешката е значајна и поради едно од имињата на неа – Џејмс Мекорд, кој подоцна стана познат како еден од луѓето кои го ограбија комплексот Вотергејт. Кражбата предизвика разоткривање на скандалот што го собори претседателот Ричард Никсон.

Некои истакнати профили на социјалните мрежи тврдат дека новооткриените документи откриваат нови детали за наводните заговори против Кенеди, иако некои од овие наводни откритија се јавни со години.

Тие вклучуваат неколку вирални објави за Гери Андерхил – воен разузнавач од Втората светска војна.

Андерхил, наводно, тврдел дека група агенти на ЦИА стои зад атентатот, теорија која беше отворено објавена во списанието Рампартс во 1967 година. Смртта на г-дин Андерхил во 1964 година беше прогласена за самоубиство, но списанието се сомневаше во тоа.

Фотографиите од седум страници од белешката на Underhill станаа вирални во вторникот – но повеќето од нив не се нови. Неговата приказна долго време кружи на интернет, а меморандум на ЦИА во кој се споменува за прв пат беше објавен во 2017 година.

Само неколку реченици на една страница од меморандумот сега се ново декласифицирани. И што е најважно, теоријата се заснова на втора рака по смртта на Андерхил и не вклучува никакви конкретни докази.

Сепак, приказната беше само една од бројните неосновани теории кои се појавија по објавувањето на документите.

Дали документите се целосно декласифицирани? Закон од 1992 година бараше сите документи поврзани со атентатот да бидат објавени во рок од 25 години – но тој закон вклучува и исклучоци поврзани со националната безбедност.

Притисокот за поголема транспарентност доведе до нови објави со текот на времето – и претседателот Трамп во неговиот прв мандат и претседателот Бајден објавија серија документи. Пред новото објавување, претседателот Трамп рече дека побарал од неговиот персонал „да не крие ништо“ во документите.

Се чини дека тоа не е сосема така – новите документи сè уште имаат одредени ограничувања. Сепак, експертите најмногу се согласуваат дека најновата публикација е чекор кон поголема транспарентност.

Новинарот Морли рече дека сè уште има документи во Националниот архив кои сè уште не се објавени, како и други што ги поседуваат ЦИА и ФБИ, а кои сè уште се скриени од јавноста.

Иако може да има нови откритија, прашањата околу атентатот на ЏФК речиси сигурно ќе продолжат. „Секогаш кога ќе има атентат, ќе има дебата и некаква теорија на заговор“, рече Барет, историчар од Универзитетот Виланова. „Тоа нема да се промени поради овие или какви било други документи.