Анализа: Како царините на Трамп би можеле да и наштетат на Европа?

Најавата на американскиот претседател Доналд Трамп на 3 април за подигање на царините на највисоко ниво во повеќе од сто години предизвика пад на берзата и ја потресе глобалната економија.

„Ова е без преседан во претходниот век во однос на обемот на царините, бројот на засегнати земји и самото ниво на тие царини“, изјави за РСЕ, Емили Килкрејс, виш соработник во Центарот за нова американска безбедност (CNAS). „Мислам дека ќе видиме шокови кои не можете целосно да ги предвидите бидејќи никогаш не сме виделе толку високо ниво на царини во ерата на глобализацијата.

Тоа глобално влијание би можело особено да ја погоди Европската унија, велат економистите кои разговараа за Радио Слободна Европа.

Директното влијание на давачките од 20 проценти на Трамп врз производите од ЕУ предизвика страв од инфлација и економски изгледи за производителите од 27-те земји на ЕУ, кои веќе се под притисок од американските давачки за автомобили и челик. Експертите велат дека другите големи сектори, како што е европската фармацевтска индустрија, која силно извезува на американскиот пазар, исто така може да бидат силно погодени.

„Тие фармацевтски компании ќе се обидат да продадат во САД колку што можат“, изјави за РСЕ, Рид Ај Ансон (Рид), висок економист во Кплер, кој обезбедува податоци и анализи за глобалната трговија. „Тие може малку да ги намалат цените за да се обидат да останат конкурентни, но многу е веројатно дека директната американска побарувачка за европски производи ќе се намали.

Колку царините на Трамп ќе ја погодат Европа?
Царините во суштина се данок што го плаќа увозникот кој вообичаено се пренесува на дистрибутерите, трговците на големо, трговците на мало и, на крајот, на потрошувачите.

Околу 60 земји кои имаат најголем трговски суфицит со САД – вклучително и клучните сојузници како ЕУ, Јапонија и Јужна Кореја – сега се соочуваат со дополнителни царини кои ја надминуваат основната рамна стапка од 10 проценти, додека десетици други се соочуваат со царини кои би можеле да се зголемат до вкупно 50 проценти или повеќе.

За време на настанот во градината на розите во Белата куќа, Трамп рече дека основната царина од 10 проценти за речиси сите земји ќе стапи на сила на 5 април, додека повисоките таканаречени „реципрочни“ царини ќе важат од 9 април.

Додека економистите велат дека царинскиот режим што го објави Трамп ќе ги поскапи стоките увезени во земјата, тој исто така ќе влијае на индустриите во Европа и на други места кои се потпираат на извозот на американскиот пазар.

„Европските извозници кои продаваат работи во САД ќе мора да платат повисоки трошоци, кои ќе бидат пренесени на американските потрошувачи, но тоа ќе влијае на нивната способност да продаваат работи и тие ќе го изгубат уделот на пазарот“, изјави за РСЕ, Метју Гудман, директор на Центарот за геоекономски студии Гринберг при Советот за надворешни односи.

Брисел и некои европски влади сè уште размислуваат како да реагираат и би можеле да се одржат дополнителни преговори, но изгледите за одмазднички тарифи за американските производи се реални. Претседателката на Европската комисија, Урсула фон дер Лајен, рече дека ЕУ „сега се подготвува за дополнителни контрамерки, за да ги заштити нашите интереси и нашиот бизнис доколку преговорите не успеат“.

Гудман вели дека секоја одмаздничка мерка од Европа ќе ги зголеми трошоците за европските потрошувачи, како и ќе ја зголеми инфлацијата и бавниот раст во САД.

„Тоа има големи импликации за сите во светот, бидејќи САД се најголемата економија во светот, и ако нашата економија забави, тогаш сите ќе бидат погодени“, рече тој.

Килкрес од CNAS, кој е поранешен заменик-помошник трговски претставник на САД, рече дека царините на Трамп може да имаат негативни ефекти врз Европа, вклучувајќи повисоки цени, па дури и губење на работни места во клучните индустриски сектори.

„Всушност би била прилично загрижена за влијанието врз работните места и влијанието врз инвестициите, бидејќи едноставно веќе го немате тој купец, или ќе биде многу потешко со царина од 20 проценти да се продаде на тој пазар“, рече таа.

Како глобалните последици од царините на Трамп ќе влијаат на Европа?
Новите американски царини би можеле да имаат и глобални последици, кои ќе влијаат на цената на клучните производи кои зависат од глобалните синџири на снабдување, но ќе предизвикаат неочекувани промени во текот на меѓународната трговија.

Цената на iPhone, на пример, може да се зголеми за 30 до 40 отсто во САД, предвидува финансиската компанија Rosenblatt Securities.

Најевтиниот модел на iPhone 16 моментално чини 799 долари, но може да чини дури 1.142 долари доколку Apple одлучи да ги пренесе трошоците на потрошувачите. Поскапиот iPhone 16 Pro Max, кој моментално се продава по цена од 1.599 долари, може да се искачи на речиси 2.300 долари. Сличен процентуален пораст се предвидува и за другите пазари.

„Ова ќе има домино ефекти и ќе влијае на многу различни работи кои влегуваат во iPhone, од полупроводници произведени во Тајван до стакло произведено во Јапонија, до склопување на iPhone во Кина“, вели Гудман. „Сите тие работи ќе бидат засегнати од царините, па трошоците на крајот ќе бидат пренесени на потрошувачите, и во Европа и во САД.

Ескалацијата на трговската војна на Вашингтон со Пекинг ќе има и светски последици кои директно и индиректно ќе се одразат на Европа, пишува РСЕ.

Кина на 4 април објави дека ќе воведе дополнителни царини од 34 отсто на увозот од САД како одмазда за царините во истиот износ што ги најави Трамп. На Кина и беше наметната „реципрочна“ царина, покрај царината од 20 отсто што веќе ја наметна администрацијата на Трамп.

Трамп ги таргетираше и земјите преку кои кинеските компании ги пренасочуваат производите на американскиот пазар, вклучувајќи го и Виетнам, кој се соочува со нова царина од 46 отсто.

Како што објаснува И’Ансон од Кплер, САД сочинуваат околу 25 отсто од кинескиот извоз, но бидејќи тој пазар сега е оптоварен со царини, кинеските извозници ќе мора да ги намалат цените и да ги преориентираат тие производи на други пазари.

Тоа пак може да доведе до поплава од поевтини кинески производи ширум светот, нешто што Брисел вели дека веќе го следи и подготвува контрамерки за заштита на своите производители.

„Сосема е можно да дојде до поплава на стоки во Европа на начин што ќе предизвика вистински економски проблеми за Европејците“, рече Килкрес. „Ова може да предизвика уште еден притисок врз конкурентноста на европските компании кои произведуваат стоки од овој тип“.