Денеска во две сојузни покраини на истокот на Германија – Саксонија и Тирингија се одржуваат регионални избори кои привлекоа големо внимание кај водечките светски медиуми. Зошто? Затоа што анкетите најавуваат убедлива победа на контроверзната екстремистичка партија Алтернатива за Германија (AfD) и невиден порој од традиционални опции за умерени центри. Доколку овие очекувања се потврдат на гласачките места, тие суштински ќе го променат „економскиот мотор на Европската унија“.
Некогаш маргинална партија со која никој не сакаше да соработува, денес е на дофат да го преземе кормилото во две источни сојузни држави.
И левица и десница за Путин
Во овој план на десничарите би можела да им помогне Сара Вагенкнехт, своевиден „црн лебед“ од овој изборен циклус. Левичарската алијанса Сара Вагенкнехт (БСВ) се прогнозира да освои околу 20 отсто во Тирингија и меѓу 11 и 15 отсто во Саксонија. Математиката вели дека без нејзина поддршка тешко ќе се формира владејачко мнозинство. Сепак, аналитичарите се плашат од совпаѓање на некои позиции на левицата и десницата.
И во 1930-тите, во истата таа Германија, радикалната левица имаше многу допирни точки со радикалната десница. Овојпат заедничка нишка им е нескриеното симпатии кон Владимир Путин, а со тоа и најавата за радикално намалување на каква било идна воена помош за Украина, критички однос кон евроатлантските интеграции и драстично заострување на мигрантската политика.
Точно 35 години по падот на Берлинскиот ѕид, јазот меѓу „Источна“ и „Западна“ Германија изгледа никогаш не бил појасен од овие месеци. Имено, Западот успешно се спротивстави на растот на популизмот и останува во димензиите на прифатлив центар, најмногу поради еден вид чувство на општествена одговорност кон Стариот континент, додека Истокот сè повеќе флертува со партија толку радикална што е се повеќе се споредуваат со нацистите и пропагандата на Кремљ.
Треба да се напомене дека германската Федерална разузнавачка служба го идентификуваше огранокот на АфД, поточно во Тирингија и Саксонија, како закана за демократскиот уставен поредок.
Германците се свесни за сето тоа, народ кој како ретко кој на овој свет ги научи лекциите од историјата.
Страв од историски успех на десницата
– Не е претерување да се тврди дека овие избори се лакмусов тест за моменталната состојба на германската демократија – изјави радио новинарот Александар Мориц за британски „Гардијан“.
Инфлацијата, стравот од војни и укинувањето на слободите за време на пандемијата ги направија Германците многу подложни на популистички ветувања и нереални „брзи решенија“ понудени од десницата. Ова се трендовите што го зафатија истокот од земјава во последните години, откако првпат беше на колена со заминувањето на индустријата, масовното иселување на граѓаните и општата незаинтересираност на традиционалните партии.
Добиениот вакуум беше успешно пополнет од АфД. Токму во овие области АфД освои повеќе од половина од вкупните гласови на последните избори, кои се одржаа во јуни за Европскиот парламент.
За АфД, овие избори се дел од пошироката стратегија за легитимирање на политиката на германската сцена која се плаши од екстремната десница. Првиот чекор е уривање на т.н Брандмауер, што ќе успее во моментот кога ќе се наметнат како клучен актер без кој не може да се формира мнозинство и да не се донесе ниту еден закон на локално ниво.
Нивната цел е да ги навикнат главните политичари на соработка за „неважни“ прашања, како што се асфалтирање патишта или отворање нови градинки, така што со текот на времето соработката за „поголеми“ прашања ќе стане замислива. „Политико“ посочува дека Брандмауер веќе е неофицијално урнат, бидејќи, според нивните анализи, во периодот меѓу 2019 и 2023 година, соработката меѓу АфД и традиционалните партии на локално ниво се случила дури 120 пати.
Немоќта на „семафорската коалиција“
Анкетите предвидуваат дека сите три партии во коалицијата на Олаф Шолц ќе имаат слаби резултати, а Зелените и либералите (ФДП) се чини дека ќе се откажат од парламентот на Тирингија.
Социјалдемократската партија (СПД) на Олаф Шолц е на пат да освои само шест до седум отсто од гласовите во Саксонија и Тирингија, што е лош настап за партијата која долго време е една од двете најголеми партии во Германија.
Германија е парламентарна демократија каде партијата која е способна да формира мнозинство – или сама или во коалиција – може да владее.
