ЕКО СРЕДА, ШТО АКО…? Скопје без автомобили

Денеска се разбудив затоа што ја слушнав Билјана како повторно вика на улица по едно од децата, кои секое утро итаат по улицата „Даме Груев“ во училиштата. Тие ја бркаа стара фудбалска топка што ја нашле помеѓу новите дрвја што Општината ги засади пред неколку години на улицата „Димитрие Чуповски“. Занесени во играта, децата случајно ја поттурнале, поради што таа загубила рамнотежа и за малку ќе ја испуштела торба полна со свеж крцкав леб од новата „фенси“ француска пекарница во близина. Пред неколку години, единственото нешто што можеше да се слушне во тоа време беа моторите на автомобилите, автобусите, моторите и камионите, кои се заглавуваа во утринскиот сообраќаен метеж во невозможниот лов на легален паркинг- простор во центарот. Но, тоа одамна веќе го нема.

Бидејќи центарот на градот го претворија во целосна пешачка зона, заклучена за сите возила, освен за јавниот превоз, велосипедите и електричните тротинети, ова место се претвори во зелена оаза. Единственото нешто што го слушате како звук се гласовите на луѓето кои седат на убави места во сенка, или во кафулињата, пекарниците, рестораните и во вечерните клубови и галерии.

Повеќето државни канцеларии се преселени во еден од новите граѓански центри на периферијата на градот. Овие нови центри за јавни услуги ги покриваат сите прашања што еден граѓанин може да ги има со и во државата. Паркингот и јавниот превоз веќе не се проблем и центарот на градот се ослободи од сето тоа страдање на патниците кои треба да одат да завршат некоја работа таму.

Исто така, голем дел од недвижностите останаа слободни во центарот на градот, но тие набрзо беа приспособени за млади семејства, студенти и пензионери, кои уживаат во луксузот на чист воздух, одличната шопинг инфраструктура и културниот живот.

Особено културниот живот во градот почна да цвета. Сега има неколку места каде што можете да слушнете убави џез, класични или електронски звуци во текот на денот. Сите пристојни и ве канат да останете на кафе или убав муабет со пријателите.

За луѓето кои не живеат во оваа област, стана многу полесно да се приближат до центарот на градот со новите електрични автобуски линии, кои постојано се движат и ги поврзуваат источната и западната страна на градот. На секои 10-15 минути можете да „фатите“ автобус или трамвај што се движи низ градот и кога ќе дојдете надвор од Скопје, можете да го паркирате вашиот автомобил во некоја од оние нови паркинг-куќи што ги имплементираат на секој стратешки влез на градот. На пример, кога ќе го паркирате автомобилот сега во Автокоманда, ќе ви требаат само 10 минути со јавен превоз до главниот плоштад. Билетот за јавниот превоз е вклучен во билетот за паркирање – има неколку опции за тој билет: достапни се билети од 3 часа до 1 година. Ги купувате на вашата апликација и тие се регистрирани на вашата табличка на автомобилот. Плаќањето е можно преку различни апликации, како и електронско банкарство, платежна картичка, SMS или готовина. За патниците се достапни и месечни билети. Овие билети 30% ги плаќа работодавачот, 30% градот и само 40% само клиентот.

Без целиот тој сообраќај од автомобили, градот стана Елдорадо и за туристите, кои навистина уживаат во живата атмосфера во центарот. Со оглед на тоа што се засадени и дрвца на сите плоштади и покрај бреговите на реките, Центарот на Скопје стана едно од најпосакуваните места во градот за свежиот воздух и пријатните ладовини.

Поради сите тие туристи, малите бизниси повторно „цветаат“, па дури и ГТЦ стана Елдорадо за луѓето кои бараат занаетчиски производи, органски земјоделски производи, локални производи и секакви други ретки ракотворби и уметнички дела. Отворените нивоа на ГТЦ станаа место за средба на младите, но и на постарите луѓе, кои се дружат таму за да купат сладолед и да уживаат во колачи и кафе на пријатно засенчено место во тие топли летни денови. Бидејќи фасадите сега се зазеленети, секогаш пирка свежо ветре и чист воздух што се движи низ отворените катови.

Во развојот на Скопје како туристичка атракција за целиот свет особено придонесе и тоа што централната власт ги отстрани сите временски ограничувања за клубовите и рестораните и тие може да работат и во текот на ноќта. Така, овие места станаа живи: малите клубови, кои ги покриваат сите видови музички стилови – од техно до џез, привлекуваат широк спектар на луѓе, кои доаѓаат од блиску и од далеку, за да уживаат во неколку-часното дружење. Мали и големи ресторани – со различни кујни – од традиционални македонски до врвни италијански или француски. Ако сакате да го пропатувате светот на едно место, мора да го посетите скопскиот центар. Намирниците се многубројни, произведени на само неколку километри надвор од Скопје, со што квалитетот стана легендарен во цела југоисточна Европа.

Се разбира дека сега е малку поскапо да се живее во центарот, но така е секогаш кога едно место нуди толку многу. Но, кога живееш овде, го имаш најголемиот двор во целата земја 🙂
Она што навистина почна да ми се допаѓа во последно време, е тоа што се градат неколку бариери за чистење на реките, поради што Вардар тече малку побавно и водата стана повисока. Преку постојаното управување со квалитетот на водата квалитетот на водата во градот стана толку добар, што луѓето во лето почнаа повторно да се капат во Вардар. Ладната вода е одлично освежување во летата, а иако тоа не ѝ се допаѓа на полицијата – мостовите станаа места каде особено младите мажи – докажуваат колку се храбри. За среќа, не се случила ниту една несреќа, но бидејќи секогаш има луѓе од Црвениот крст кои шетаат наоколу, знаеме дека помошта е секогаш блиску.

На Инфо штандовите поставени низ цел град добивате секакви информации – мапи на Скопје, SIM картички за вашиот мобилен телефон – особено корисни кога сте турист и ви треба интернет…

Но, најдобриот дел е тоа што криминалот се намали. Бидејќи сите автомобили се забранети, градот стана супер безбедно место за луѓето да шетаат дење и ноќе. Се разбира, полицијата е секогаш наоколу, криминалот во основа исчезна од нашиот центар на градот – или од „Париз на југот“ како што туристите го нарекуваат Скопје деновиве.

Во некои делови се засадени и родни дрвја, што стана спектакуларно за време на цветањето. Кога ќе дојде време за берба, обично тоа го прават учениците и нивните наставници. Училиштето може да ги чува плодовите и да ги складира во нивните подруми, а во наредните недели секој ученик добива свежо овошје дневно. Во некои години тие имаат толку многу плодови што училиштата почнаа да одржуваат часови за правење овошни сокови и џемови.

Се разбира, на крајот децата ги добија своите производи за јадење, а исто така и за судење: дискусиите за тоа како џемовите би можеле да се подобрат со користење повеќе шеќер или можеби внесување малку други зачини често траат и по неколку дена. Секоја паралелка ги развила своите специјалитети и на еден ден пред нова година, училиштата организираат настан на кој се дегустираат сите џемови и секоја година по еден клас ја добива високо признатата награда „СКОПСКИ ЦЕНТАР – Џем на годината“. Убави се и наградите – секое дете добива „скопски ваучер“ од 10.000 денари што може да го користи во која било продавница на целиот нов Центар.

Сите продавници во Скопје Центар се обединија и создадоа сопствен ваучер систем: Ако купите „скопски ваучер“ од одредена сума пари, можете да го потрошите во која било продавница – како пари. Стана еден од најпопуларните божиќни подароци во последните години.

Но, мислам дека не и се лутам на Билјана затоа што ме разбуди: таа штотуку пристигна во нашиот стан со оние свежи кроасани во кои ќе уживаме сега за појадок на нашиот балкон гледајќи кон големата Статуа на Јавачот на улицата „Димитрие Чуповски“ и „Никола Вапцаров“. Само птици и некои пријателски далечни гласови се слушаат кога јас и мојата сакана Билјана уживаме во крцкавите кроасани со топло, свежо кафе и тој прекрасен џем од јаболко – нане од нашите деца – направен во скопски Центар.

Го сакам мојот град 🙂