Д-р Дебора Ли споделува кои видови на рак најтешко се забележуваат и на што да внимавате за да ги зголемите шансите да забележите нешто погрешно.
Ракот е суров, а една од најсуровите работи во врска со него е тоа што различни видови можат да се кријат во нашите тела многу подобро од другите. И доцнењето во дијагнозата може да биде фатално. Затоа докторот сподели кои видови на рак најтешко се забележуваат и на што треба да внимавате за да ги зголемите шансите да забележите нешто погрешно.
Најчестите форми на рак
Д-р Дебора Ли откри дека најчестите форми на рак кои тешко се дијагностицираат се ракот на панкреасот, јајниците и дебелото црево.
– Се верува дека сите три карциноми се присутни многу години пред дијагнозата, но предизвикуваат малку или никакви симптоми или ако се појават симптоми, тие се заменуваат со нешто друго – објаснува таа.
– Треба да ја подигнеме свеста за овие видови на рак и да се погрижиме луѓето да внимаваат на знаците и симптомите и да го посетат својот општ лекар порано отколку подоцна. Освен ракот на дебелото црево, за жал сè уште нема програми за скрининг за рак на јајниците или на панкреасот.
Рак на панкреасот
– Од сите видови на рак, ракот на панкреасот е особено тешко да се дијагностицира и најчесто се јавува кога болеста е во напредна фаза и не е подложна на лекување. Само 1 процент од луѓето на кои им е дијагностициран рак на панкреас живеат 10 години.
Ракот на панкреасот има најниска стапка на петгодишно преживување од 22-те најчести типови на рак. Се верува дека на ракот на панкреасот често му требаат 10-20 години да расте во панкреасот пред да биде откриен. 80 проценти од пациентите се дијагностицирани во напредна фаза. Тоа е затоа што панкреасот е високо во задниот дел на абдоменот, а симптомите се благи или се припишуваат на други состојби како што се рефлукс на киселина, болест на жолчното кесе или пептични улкуси, вели д-р Ли.
Симптоми:
Безболна, прогресивна жолтица – жолта боја на кожата и склерата, со бледа столица и темна урина
Необјаснето губење на тежината
Губење на апетит
Гадење и повраќање
Промена во навиките на дебелото црево – дијареа или запек – но често течна столица која е тешко да се помине
Летаргија и замор
Болки во стомакот
Варење
Фактори на ризик:
Ракот на панкреасот обично ги погодува луѓето постари од 65 години и е редок кај оние помлади од 40 години, но може да се појави на која било возраст
22 проценти од ракот на панкреасот се предизвикани од пушењето
Алкохол, дебелина и недостаток на физичка активност
Почеста е кај оние кои претходно биле лекувани од рак
Ризикот е значително зголемен ако имате еден или двајца блиски роднини со оваа болест. Почеста е кај оние со генот BRACA 2 и кај оние со Линч синдром
Почеста е кај оние со хроничен панкреатит или кај оние со инфекција со хепатитис Б
Новопојавен дијабетес
Д-р Дебора ги повикува сите кои имаат некој од горенаведените симптоми да се јават кај својот општ лекар.
– Повеќето луѓе нема да заболат од рак на панкреасот – додава таа, но доколку ракот рано се открие, значително ќе ги подобри шансите за преживување. Не страдајте во тишина. Не постои програма за скрининг за рак на панкреас, но доколку сте изложени на висок ризик, можеби ќе можете да се зачлените во Европскиот регистар за наследен панкреатит и рак на панкреасот (EUROPAC) – пренесува „Метро“.
Рак на јајниците
Д-р Дебора вели дека околу 4.000 луѓе умираат од рак на јајниците секоја година.
– Тоа е околу 11 жени дневно. Проблемот е што само на 20 проценти од жените им е дијагностициран рак на јајчник во раните фази, фази 1 и 2. Ракот на јајниците често се дијагностицира кога е напреднат и веќе се проширил бидејќи симптомите се нејасни и неспецифични и често се припишуваат на други работи. Бидејќи карлицата и абдоминалната празнина се пространи, туморот мора да порасне доста голем пред да предизвика доволно симптоми за жената да знае дека нешто не е во ред. Жените треба да ги знаат симптомите. Бидете внимателни и побарајте помош веднаш штом мислат дека работите не се во ред.
Симптоми:
Надуеност
Чувство на ситост после јадење
Често мокрење (поради притисок врз мочниот меур)
Абдоминална и/или карлична болка
Чувство на притисок во стомакот
Абдоминален оток
Необјаснето губење на тежината
Замор
Болка во грбот
Затвор
Вагинално крварење постменопаузално крварење
Невообичаен вагинален исцедок
Болен секс
Фактори на ризик:
Најчеста возраст за рак на јајчник е 63 години, ретко под 40 години
Прекумерна тежина или дебелина
Ран почеток на менструацијата и доцно прекинување
Ендометриоза
Генетски предиспозиции
Докторот додава:
– Жените се изложени на поголем ризик доколку имаат мајка или сестра која имала рак на јајниците или на дојката. Жените треба да го посетат својот матичен лекар доколку тоа е случај бидејќи може да ги исполнат критериумите за упатување за генетски скрининг за рак и да бидат тестирани за генски мутации како што се BRACA1 и BRACA 2. Доколку се позитивни, тие ќе бидат известени за намалување на ризикот од јајниците и дојка рак, што значи можност за операција за отстранување на јајниците и дојките пред да се појави било каков малигнитет – доколку одлучат да го направат тоа.
Повторно, ако имате некој од горенаведените симптоми, д-р Дебора вели дека е време да го посетите вашиот општ лекар. Можете исто така да одите во клиника за сексуално здравје.
– Повеќето луѓе нема да заболат од рак на јајниците, но секогаш е најдобро да бидете темелни и да се проверите за да си дадете најдобра шанса рано да заболите од сериозни состојби како што е ракот на јајниците. Ракот на јајниците во стадиум 1 има петгодишно преживување од 89 проценти, додека за стадиум 4 опаѓа на 20 проценти.
Рак на дебелото црево
Ако не се открие, ракот на дебелото црево може да се прошири на крвните садови, ѕидот на дебелото црево, лимфните садови и другите локални ткива.
– Цревниот карцином најчесто започнува со растот на полихемијата во цревниот ѕид. Само околу 10 проценти од полипите во цревата стануваат малигни. Процесот трае 10-20 години, при што има доволно време за откривање и отстранување на полипи.
Таа, исто така, цитира епидемиолошка студија за рак, која покажа дека речиси една третина од пациентите со рак на дебелото црево доцнат во нивната дијагноза.
– Во 13 проценти од случаите – додава таа, „доцнењето настанало пред да го посетат својот општ лекар, а во 38 проценти доцнењето настанало откако општиот лекар ги упатил во болница. Кај 49 проценти од пациентите доцнењето било при одење за тестови и чекање резултатите од тестот да се вратат кај општ лекар“.
Симптоми:
Крварење крв во столицата, во тоалетот или на тоалетната хартија
Постојана промена во навиките на дебелото црево
Необјаснето губење на тежината
Замор и летаргија
Болка во стомакот и/или грутка
Фактори на ризик:
Откако сте имале полипи на дебелото црево Воспалителна болест на цревата, Кронова болест или улцеративен колитис
Семејна историја на рак на дебелото црево
Тие имаат наследна состојба како Линч синдром или фамилијарна аденоматозна полипоза
Ретки состојби како Peutz-Jeghers синдром или цистична фиброза
Дијабетес тип 2.
Возраст – Ракот на дебелото црево може да се појави на која било возраст, но е почест кај луѓе постари од 50 години.
Прекумерна тежина или дебелина
Прекумерно пушење, алкохол и физичка неактивност.
Јадење многу црвено месо
Ниско ниво на витамин Д – па почесто се јавува кај работниците во ноќна смена
Д-р Дебора објаснува дека нема срам да разговарате за вашите навики во бањата со вашиот општ лекар.
– И вашиот доктор седи на тоалетот – вели таа.
– Тие веќе сето тоа го видоа и се тука да ви помогнат. Немојте само да ги натрупувате симптомите на куп и да ги игнорирате.
