„Иако класиците остануваат да се читаат, секогаш на нашето дете, на децата на 21 век, треба да им понудиме и нови приказни што ќе бидат нивни приказни, блиски до нивниот сензибилитет и живеење“, посочи професорката Весна Мојсова -Чепишевска по повод Светскиот ден на детската литература, 2 Април
„Денешните деца читатели стануваат утрешни лидери и мислители“. Токму оваа максима зборува за потребата од сериозен пристап кон детската литература. За важноста на навиките за читање кај најмладите, за доближување на книгата кон децата и состојбата со детската литература во државата, во пресрет на Светскиот ден на детската литература, 2. Април, зборуваше професорката Весна Мојсова-Чепишевска, во рамките на онлајн настанот организиран од издавачката куќа „Арс Ламина“ на тема „Книгата е најголемо игралиште“.
„Последните години издавачките куќи во државата многу вложуваат во нови наслови и имиња, а интересно е да се види како и некои познати автори за возрасни сега решаваат да се свртат кон детето и да се обидат да пишуваат за деца. Иако класиците остануваат да се читаат, секогаш на нашето дете, на децата на 21 век, треба да им понудиме и нови приказни што ќе бидат нивни приказни, блиски до нивниот сензибилитет и живеење“, вели професорката Мојсова-Чепишевска, која на Филолошкиот факултет „Блаже Конески“ при УКИМ, предава и книжевност за деца. Според неа улогата на возрасните, особено на родителите во доближувањето на книгата кон најмладите читатели е особено важна во време кога сме буквално окупирани со современа технологија.
Од внимателни слушатели, се создаваат читатели
„Треба да се почне од помала возраст, а не тогаш кога создале одредени навики. Тука голема улога имаат родителите. Потребно е да се врати тој убав момент на раскажување на приказни и на учење на песнички. Секој треба да најде време во кое на детето ќе му се направи навика да му раскажува, а тоа да слуша. Значи прво треба да направите слушатели, па тогаш читатели. Од издавачките куќи пак во последно време се прави многу во однос на детската литература. Но, детето само не може да посегне по овие книги и сликовници. Некој треба да му ја подаде, да му ја отвори, да му ја прераскаже и да му го сврти вниманието, а тоа може да го направи родителот. Ако создадеме внимателни слушатели, кои ќе сакаат да слушнат нова и нова приказна, тоа дете ќе сака и само да научи да чита и така ќе создадеме читатели. Тоа е постепен процес кој се надградува, но ние прво како родители треба да се вложиме за да му покажеме на детето што е добро за него“, посочува Мојсова-Чепишевска.
Во однос на состојбата со детската книжевност и дали тоа што се објавува од македонски автори интегрира квалитет и современи теми, Мојсова-Чепишевска посочува дека по застојот во целокупната литература за деца од пред десетина години, во последно време има убав наплив на нови книги за деца што доаѓа и од целокупната свест за потребата да и се посвети внимание на детската литература. Но, од друга страна, во наплив на странска детска литература се поставува и прашањето што треба да се преземе да се привлечат децата кон читањето на книги од македонски автори.
„Ако немаме добри книги за деца нема да создадеме и добри читатели. Сега гледам дека и самите македонски писатели се трудат да покажат дека можат да понудат исто толку добри книги како и нивните колеги од Европа и светот. Само мислам дека треба да се ослободат од некои стеги и поотворено да зборуваат за теми кои се сметаат за табу теми во нашето општество. Секоја генерација на деца има свои проблеми и затоа треба авторите да ги следат денешните деца и да знаат што тие сакаат да прочитаат. Авторите од западноевропските земји се многу похрабри и добро е што издавачите прават напори да ги преведат, но им препорачувам на македонските писатели да се ослободат од стегите. Нека се препуштат на имагинацијата и отворено нека зборуваат за работи што ги мачат денешните деца“, порачува Мојсова-Чепишевска.
Недостаток од комуникација автор – дете – наставник
Она што е битно додава професорката, е да се понудат добри приказни, кои се и добро дизајнирани, а кои ќе ги заинтригираат децата да ја читаат книгата до крај. Притоа јазикот да биде игрив, а приказната добро организирана… Таа посочува дека е неопходно да ги научиме нашите деца да ги сакаат домашните автори, но и преку нови наслови да се навратиме и на минатото. Како пример Мојсова-Чепишевска ги посочи книгите кои не навраќаат кон големиот Цепенков.
„Едни од нив се ‘Бајки од Македонија’, приказната ‘Девојчето и 12 месеци’, која е адаптирана, но преку неа може да се дојде и до оригиналниот запис од Цепенков. Тука се и книгите на Васил Мукаетов ‘Што е, а што не е?’ и ‘Од згода до згода, заграб бистра вода’ каде што се работи за нови песни, но тие секогаш тргнуваат од поговорка, гатанка што ја запишал Цепенков“, вели Мојсова-Чепишевска.
Во рамките на разговорот Мојсова-Чепишевска го посочи и недостатокот од настани кои во фокусот ќе ја стават детската литература од домашни автори.
„Порано беше најнормално писателите да имаат средби со децата. Во последно време тоа изостанува. Можеби е потребна и обука за наставниците за литературата за деца. Авторите да направат работилници, и наставниците и родителите повеќе да се анимираат, како и да се врати интеракција меѓу авторот и детето. Зошто да се читаат странски автори кои пишуваат за тинејџери, а да немаме ниту еден домашен автор кој пишува за оваа возраст“, вели професорката Мојсова-Чепишевска. Таа во пресрет на светскиот ден на детската литература посочи и дека најголема порака по овој повод е дека „Книгата може да им помогне на сите деца да си го изградат сопствениот идентитет“.
„Сето она што им пречи, што им недостига, што не можат да го прашаат, сето она што не можат или не сакаат да го кажат, можеби токму преку книгата ќе успеат да го направат и на тој начин да се ослободат од многу дилеми кои ги носат длабоко во себе. Книгите ќе им помогнат да ги прифатат разликите, да ги прифатат другите, да се ослободат од сите форми на дискриминација. Читајќи за некого во книгата, тие читаат и за себе“, посочува Мојсова-Чепишевска, додавајќи „Никогаш не треба да го заборавиме детето во себе“. (Д.Т.)
