На 21 ноември, Меѓународниот кривичен суд (МКС) издаде налози за апсење на израелскиот премиер Бенјамин Нетанјаху и неговиот поранешен министер за одбрана, Јоав Галант, за она што може да претставува нивна законска одговорност за воени злосторства и злосторства против човештвото извршени за време на израелската војна во Газа, пренесе Алџезира.
Потоа следеа низа официјални изјави на европските лидери кои изјавија дека ќе ја поддржат одлуката и ќе ги исполнат обврските за апсење на израелскиот лидер доколку стапне на нивна територија. Единствен забележлив исклучок е Унгарија, чиј премиер Виктор Орбан вети дека нема да го уапси Нетанјаху и наместо тоа упати срдечна покана да го посети.
Сега и Франција се спротивстави на општиот тренд.
Откако првично рече дека ќе се придржува до статутот на МКС, Париз оттогаш сугерираше дека Нетанјаху ужива имунитет од налози за апсење бидејќи Израел „не е страна на МКС“.
„Таквите имунитети се однесуваат на премиерот Нетанјаху и другите засегнати министри и мора да бидат земени предвид доколку МКС побара од нас да ги уапсиме и предадеме“, се вели во соопштението на француското Министерство за Европа и надворешни работи.
Но, дали позицијата на Франција е правно оправдана? Еве што треба да се знае за налозите за апсење издадени од МКС:
Дали Нетанјаху е имун од наредбите на МКС како што тврди Франција?
Не.
Во членот 27 од Римскиот статут, со кој е основан судот, се наведува дека неговите одлуки „се применуваат подеднакво за сите лица без никаква разлика врз основа на службеното својство“ и „под никакви околности не се ослободува лице од кривична одговорност“.
Франција има должност да соработува со судот според Римскиот статут на МКС и „таа должност на соработка се протега на извршување на налогот за апсење“, изјави Јасмин Ахмед, директорка на Хјуман рајтс воч во ОК, за Ал Џезира.
Зошто Франција го споменува имунитетот на Нетанјаху?
Францускиот аргумент се чини дека се фокусира на членот 98 од Римскиот статут, кој вели дека една земја не смее „да постапува спротивно на нејзините обврски според меѓународното право во однос на… дипломатскиот имунитет на лице… на трета држава“.
Околу 124 земји го ратификуваа Римскиот статут, но Израел не е потписник.
Вилијам Шабас, професор по меѓународно право на Универзитетот Мидлсекс, за Ал Џезира изјави дека позицијата на Франција некогаш можела да биде „убедлив аргумент“, но судот веќе ја разјаснил нејаснотијата создадена со членот 98.
Тој случај се однесуваше на нерешениот налог за апсење на поранешниот претседател на Судан, Омар ал-Башир. Како и Израел, Судан не е страна на Римскиот статут. Судот, сепак, заклучи дека нема имунитет на шефот на државата според меѓународното обичајно право, без разлика дали се работи за трето лице или не.
Тоа значи дека Франција има законска обврска да го следи она што МКС го одлучи во врска со израелскиот премиер „дури и ако не се согласува со тоа“, рече Шабас.
Тој предупреди дека Франција, навестувајќи дека можеби нема да ја спроведе пресудата на МКС, сугерира „дека една држава може да им пркоси на судските пресуди“, што е „загрижувачки“ развој за членовите на меѓународниот кривичен суд, пишува Алџезира.
Ако Франција смета дека Нетанјаху е имун, што мисли за Путин?
Во март 2023 година, МКС издаде налог за апсење на рускиот претседател Владимир Путин за наводни воени злосторства во Украина.
Француската влада го поздрави овој потег, а Министерството за надворешни работи објави соопштение во кое се вели дека „никој… без разлика на нивниот статус, не треба да ѝ избега на правдата“.
МКС, исто така, пресуди дека Монголија ги прекршила своите обврски како член на судот со тоа што не го уапсила рускиот претседател за време на официјалната посета во август оваа година.
По пресудата, француското министерство во соопштение за печатот рече дека „секоја држава членка на Римскиот статут има обврска да соработува со МКС и да ги изврши налозите за апсење што ги издава, во согласност со релевантните одредби од Римскиот статут“.
Шабас рече дека контрастот во тоа како Франција одговорила на налозите за апсење на Путин и Нетанјаху открива „двојни стандарди“.
Тој истакна дека тоа покажува дека францускиот аргумент не се заснова на „правен принцип“, туку на тоа кого Париз го смета за пријател, а кој за непријател.
Француското „селективно толкување“ на Римскиот статут поставува загрижувачки преседан, изјави Ахмед за Ал Џезира.
„Тоа ја поткопува самата цел на МКС… и целта е да се осигура дека нема неказнивост и дека има одговорност за најтешките злосторства“, рече таа.
Дали ова значи дека Нетанјаху може да патува во Франција?
Малку е веројатно дека Нетанјаху ќе ја посети земјата бидејќи останува нејасно дали ќе биде уапсен.
Шабас рече дека и покрај неизвесноста создадена од последната изјава на француската влада, одлуката дали да се спроведе налогот за апсење на крајот останува на француските судови.
Тој истакна дека се додека Нетанјаху е шеф на државата, секое патување во Франција ќе се смета за официјална посета. Затоа, француската влада веројатно нема да го покани, имајќи предвид дека судовите може да одлучат дека неговиот налог за апсење на МКС е валиден и мора да се почитува, пренесе Алџезира.
